Κατανόηση της δυσκολίας και πρακτικοί τρόποι υποστήριξης στο σπίτι και στο σχολείο
Η εμπειρία είναι συχνά ίδια σε κάθε σπίτι: δίνετε μια απλή οδηγία («Ντύσου», «Μάζεψε τα παιχνίδια σου», «Πλύνε τα χέρια σου») και το παιδί είτε δεν αντιδρά, είτε ξεκινά και σταματά, είτε καταλήγει να κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό. Αυτό μπορεί να σας εξαντλεί, να δημιουργεί ένταση, και να γεννά τη σκέψη ότι το παιδί «δεν θέλει», «σας αγνοεί» ή «το κάνει επίτηδες».
Στη ΔΕΠΥ, όμως, το ζήτημα συχνά δεν είναι η πρόθεση. Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ θέλουν να συνεργαστούν, να τα καταφέρουν και να ικανοποιήσουν τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς τους. Εκεί που δυσκολεύονται είναι στη μετάφραση μιας οδηγίας σε πράξη: να την ακούσουν χωρίς να αποσπαστούν, να την κρατήσουν στο μυαλό τους, να οργανώσουν τα βήματα και να ξεκινήσουν. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο «συμπεριφορά». Είναι και ο τρόπος που λειτουργούν συγκεκριμένοι μηχανισμοί του εγκεφάλου, ιδιαίτερα οι εκτελεστικές λειτουργίες.
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε γιατί ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να μην ακολουθεί οδηγίες, πώς να ξεχωρίσουμε τη δυσκολία από την αντίσταση, και ποια είναι τα πρώτα, ουσιαστικά βήματα που βοηθούν στην καθημερινότητα.
Βασικά Σημεία-Κλειδιά
- Ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να ακούσει μια οδηγία, αλλά να μην μπορεί να τη διατηρήσει και να την εκτελέσει, λόγω δυσκολιών στη μνήμη εργασίας και στις εκτελεστικές λειτουργίες.
- Οι οδηγίες που είναι γενικές, πολυβηματικές ή δίνονται σε περιβάλλον με πολλούς περισπασμούς είναι πολύ πιο πιθανό να «χαθούν» στη διαδικασία.
- Η αποτελεσματική υποστήριξη δεν βασίζεται σε περισσότερη πίεση, αλλά σε καλύτερο σχεδιασμό: σαφείς οδηγίες, ένα βήμα τη φορά, οπτική υποστήριξη, σταθερή ρουτίνα και θετική ενίσχυση.
Τι σημαίνει για ένα παιδί να ακολουθεί οδηγίες και γιατί δεν είναι τόσο απλό
Όταν λέμε ότι ένα παιδί ακολουθεί οδηγίες, περιγράφουμε κάτι πολύ πιο σύνθετο από μια απλή υπακοή. Για να εκτελέσει μια οδηγία, το παιδί χρειάζεται να περάσει από μια ακολουθία νοητικών βημάτων:
- να στρέψει την προσοχή του σε εσάς και να ακούσει,
- να κατανοήσει τι ακριβώς του ζητάτε,
- να κρατήσει την πληροφορία ενεργή στο μυαλό του,
- να οργανώσει τα βήματα (ιδίως αν η οδηγία έχει περισσότερα στάδια),
- να ξεκινήσει τη δράση και να την ολοκληρώσει.
Ακόμη και μια οδηγία που για έναν ενήλικα φαίνεται «μια κουβέντα» μπορεί, για ένα παιδί, να είναι μια μικρή άσκηση οργάνωσης. Φανταστείτε το εξής: «Πήγαινε στο δωμάτιό σου, πάρε την τσάντα, βάλε μέσα το τετράδιο και έλα». Εδώ υπάρχουν διαδοχικά βήματα, αλλαγές χώρου, επιλογές (ποιο τετράδιο;) και ανάγκη να μη χαθεί το αρχικό ζητούμενο.
Στη ΔΕΠΥ, ακριβώς αυτά τα σημεία της αλυσίδας είναι πιο ευάλωτα. Έτσι, η οδηγία δεν “κολλάει” πάντα, όχι επειδή το παιδί δεν ακούει ή δεν σέβεται, αλλά επειδή οι μηχανισμοί διατήρησης και εκτέλεσης της πληροφορίας δυσκολεύονται.
Γιατί το παιδί με ΔΕΠΥ δεν ακολουθεί οδηγίες: οι 5 πιο συχνές πραγματικές αιτίες
1) Η μνήμη εργασίας δεν συγκρατεί την οδηγία
Η μνήμη εργασίας είναι η ικανότητα να κρατάμε στο μυαλό μας μια πληροφορία για λίγα δευτερόλεπτα ή λεπτά, ώστε να την χρησιμοποιήσουμε αμέσως. Σε πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ, αυτή η λειτουργία δεν είναι τόσο σταθερή. Έτσι, το παιδί μπορεί να ακούσει την οδηγία, να πει «ναι», και σε λίγα δευτερόλεπτα να μην θυμάται ακριβώς τι πρέπει να κάνει.
Αυτό φαίνεται συχνά όταν:
- το παιδί ξεκινά να πηγαίνει προς το δωμάτιο και ξεχνά γιατί πήγε,
- εκτελεί μόνο το πρώτο κομμάτι μιας οδηγίας,
- επιστρέφει και ρωτά «τι είπες;» όχι για να προκαλέσει, αλλά γιατί χάθηκε η πληροφορία.
2) Η προσοχή αποσπάται πριν ολοκληρωθεί η οδηγία
Η προσοχή στη ΔΕΠΥ δεν είναι “ανύπαρκτη”. Είναι, όμως, συχνά πιο εύκολα αποσπώμενη και λιγότερο σταθερή, ειδικά σε βαρετές ή επαναλαμβανόμενες οδηγίες. Ένα παιδί μπορεί να ακούσει τις πρώτες λέξεις και μετά να «φύγει» σε έναν ήχο, σε μια σκέψη ή σε κάτι που βλέπει στο χώρο.
Αν η οδηγία δοθεί:
- από απόσταση (π.χ. από άλλο δωμάτιο),
- μέσα σε θόρυβο ή με πολλές οπτικές πληροφορίες γύρω,
- τη στιγμή που το παιδί είναι ήδη απορροφημένο σε κάτι ευχάριστο,
τότε η πιθανότητα να χαθεί μέρος της οδηγίας αυξάνεται σημαντικά. Και όταν λείπει ένα κρίσιμο κομμάτι της οδηγίας, το αποτέλεσμα μοιάζει με «δεν κάνει αυτό που του είπα».
3) Οι εκτελεστικές λειτουργίες δυσκολεύουν την έναρξη και την οργάνωση
Οι εκτελεστικές λειτουργίες είναι οι δεξιότητες που βοηθούν το παιδί να οργανώνει, να σχεδιάζει, να ξεκινά και να ολοκληρώνει μια πράξη. Σε πολλές περιπτώσεις ΔΕΠΥ, το παιδί μπορεί να καταλαβαίνει την οδηγία, αλλά να δυσκολεύεται να μεταβεί από την κατανόηση στην πράξη.
Είναι εκείνη η στιγμή που φαίνεται να “κολλάει”. Μπορεί να καθυστερεί, να κοιτάει γύρω, να πιάνει κάτι άλλο ή να κάνει μικρές άσχετες κινήσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι «δεν θέλει». Συχνά σημαίνει ότι το “κουμπί εκκίνησης” δεν πατιέται εύκολα χωρίς εξωτερική δομή και καθοδήγηση.
4) Η παρορμητικότητα «πετάει» το παιδί σε άλλη κατεύθυνση
Η παρορμητικότητα μπορεί να κάνει το παιδί να ξεκινήσει κάτι άσχετο αμέσως μόλις εμφανιστεί ένα νέο ερέθισμα. Ακούει «μάζεψε τα παιχνίδια», σηκώνεται, βλέπει ένα άλλο παιχνίδι, το πιάνει, ξεκινά να παίζει, και ξαφνικά η οδηγία έχει χαθεί.
Αυτό συχνά παρεξηγείται ως αδιαφορία. Στην πραγματικότητα, είναι δυσκολία να παραμείνει στο αρχικό σχέδιο χωρίς να παρασυρθεί από το “τώρα”.
5) Η συναισθηματική ένταση ή η κούραση ρίχνουν την ικανότητα συνεργασίας
Όταν ένα παιδί είναι κουρασμένο, πεινασμένο, υπερδιεγερμένο ή ήδη εκνευρισμένο, οι γνωστικές του δεξιότητες πέφτουν. Στη ΔΕΠΥ αυτό μπορεί να είναι πιο έντονο. Έτσι, ένα παιδί που νωρίτερα ανταποκρίθηκε, αργότερα μπορεί να μην ανταποκρίνεται καθόλου. Αυτό δεν είναι “αστάθεια χαρακτήρα”. Είναι ένδειξη ότι το παιδί χρειάζεται ρύθμιση πριν μπορέσει να συνεργαστεί.
Πότε είναι δυσκολία (ΔΕΠΥ) και πότε είναι άρνηση ή αντίσταση;
Είναι σημαντικό να μπορούμε να κάνουμε μια ρεαλιστική διάκριση. Όχι για να “κατηγοριοποιήσουμε” το παιδί, αλλά για να επιλέξουμε τον σωστό τρόπο παρέμβασης.
Συνήθως πρόκειται περισσότερο για δυσκολία όταν βλέπετε ότι:
- το παιδί είναι ασυνεπές (άλλες φορές τα καταφέρνει, άλλες όχι),
- ανταποκρίνεται καλύτερα όταν η οδηγία είναι σύντομη, συγκεκριμένη ή οπτικοποιημένη,
- δυσκολεύεται περισσότερο σε θόρυβο, κούραση ή όταν βιάζεται,
- φαίνεται να “χάνεται” στη διαδικασία και όχι να διαπραγματεύεται επίμονα.
Αντίθετα, μπορεί να υπάρχει και στοιχείο αντίστασης όταν:
- το παιδί διαπραγματεύεται σταθερά συγκεκριμένα καθήκοντα (π.χ. πάντα το ντύσιμο, πάντα το διάβασμα),
- επιχειρεί να αποφύγει ένα καθήκον ακόμη και όταν η οδηγία είναι ξεκάθαρη και προσαρμοσμένη,
- η συμπεριφορά φαίνεται περισσότερο να έχει στόχο να αλλάξει τους όρους (π.χ. “θα το κάνω μόνο αν…”).
Ακόμη κι έτσι, στη ΔΕΠΥ η «αντίσταση» συχνά συνδέεται με προηγούμενες εμπειρίες αποτυχίας, κόπωσης ή υπερφόρτωσης. Γι’ αυτό, η λύση σπάνια είναι η κλιμάκωση της πίεσης. Συνήθως είναι ο ανασχεδιασμός: πιο καθαρές οδηγίες, μικρότερα βήματα και καλύτερο πλαίσιο επιτυχίας.
Πρακτικές Στρατηγικές: Πώς να δίνετε οδηγίες στη ΔΕΠΥ
Η στόχευση δεν είναι να πειθαρχήσει το παιδί ώστε να υπακούει μηχανικά. Η στόχευση είναι να μειώσουμε τα εμπόδια που παρεμβάλλονται ανάμεσα στην οδηγία και στην εκτέλεσή της. Όταν οι οδηγίες γίνονται πιο σαφείς, πιο συγκεκριμένες και πιο προβλέψιμες, το παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει. Και όταν αρχίσει να πετυχαίνει πιο συχνά, μειώνονται οι συγκρούσεις, βελτιώνεται η αυτοπεποίθηση και ενισχύεται η συνεργασία.
Παρακάτω θα βρείτε πρακτικές στρατηγικές που μπορείτε να εφαρμόσετε σταδιακά. Δεν χρειάζεται να τις κάνετε όλες μαζί. Αρκεί να ξεκινήσετε με μία ή δύο και να τις διατηρήσετε με συνέπεια.
1. Δώστε μία οδηγία τη φορά και «σπάστε» τα βήματα
Πολλές δυσκολίες στη ΔΕΠΥ δεν αφορούν το τι ζητάμε, αλλά το πόσα ζητάμε ταυτόχρονα. Μια οδηγία με τρία ή τέσσερα βήματα αυξάνει δραματικά την πιθανότητα να χαθεί κάτι στη μέση. Ειδικά όταν το παιδί πρέπει να μετακινηθεί σε άλλο χώρο, να βρει αντικείμενα ή να ολοκληρώσει κάτι που δεν το ενδιαφέρει.
Προσπαθήστε να λειτουργείτε με τη λογική «ένα βήμα – έλεγχος – επόμενο βήμα». Για παράδειγμα:
- Αντί για: «Ετοιμάσου για το σχολείο».
- Προτιμήστε: «Βάλε πρώτα την μπλούζα σου». (και αφού ολοκληρωθεί) «Τώρα βάλε το παντελόνι σου».
- Ή, αν χρειάζεται: «Πρώτα κάλτσες. Μετά παπούτσια».
Η κατάτμηση δεν είναι υπερπροστατευτική. Είναι ένας τρόπος να μειώνουμε τη γνωστική επιβάρυνση, ώστε το παιδί να μπορεί να ανταποκριθεί. Με τον καιρό, όταν σταθεροποιηθούν τα βήματα, πολλά παιδιά μπορούν να τα κάνουν πιο αυτόνομα.
2. Πάρτε πρώτα προσοχή και μετά δώστε την οδηγία
Ένα συχνό λάθος που όλοι κάνουμε στην καθημερινότητα είναι να δίνουμε οδηγίες «στον αέρα» ή από απόσταση, ενώ το παιδί είναι απορροφημένο σε κάτι άλλο. Στη ΔΕΠΥ, αυτή η πρακτική έχει πολύ μικρή αποτελεσματικότητα, γιατί το παιδί είτε δεν ακούει ολοκληρωμένα, είτε δεν καταγράφει.
Πριν μιλήσετε:
- πλησιάστε το παιδί,
- πείτε το όνομά του,
- περιμένετε ένα μικρό σημάδι ότι σας κοιτάζει ή ότι έχει στραφεί προς εσάς,
- και μετά δώστε τη σύντομη οδηγία.
Ο στόχος δεν είναι η «απόλυτη οπτική επαφή» σαν υποχρέωση. Είναι να βεβαιωθείτε ότι η πληροφορία είχε πιθανότητα να καταγραφεί. Αυτή η μικρή αλλαγή, ειδικά στην αρχή, μπορεί να μειώσει σημαντικά την ανάγκη για επαναλήψεις.
3. Χρησιμοποιήστε σύντομη, συγκεκριμένη γλώσσα και θετική διατύπωση
Στα παιδιά με ΔΕΠΥ βοηθά ιδιαίτερα να ακούν οδηγίες που είναι σαφείς και δεν έχουν διπλά μηνύματα. Η αρνητική διατύπωση (π.χ. «μην τρέχεις», «μην κάνεις φασαρία») συχνά αφήνει κενό: το παιδί πρέπει να μαντέψει τι να κάνει αντί αυτού.
Γι’ αυτό, δοκιμάστε να δίνετε οδηγίες που περιγράφουν τη συμπεριφορά που θέλετε να δείτε:
- Αντί για: «Μην τρέχεις!» → «Περπατάμε μέσα στο σπίτι».
- Αντί για: «Σταμάτα να φωνάζεις» → «Μιλάμε πιο χαμηλά».
- Αντί για: «Μην πετάς τα πράγματα» → «Βάζουμε τα παιχνίδια στο κουτί».
Η θετική διατύπωση μειώνει και την ένταση. Το παιδί δεν νιώθει ότι το διορθώνουμε συνεχώς, αλλά ότι του δίνουμε ένα καθαρό πλαίσιο για να τα καταφέρει.
4. Ζητήστε αναδιατύπωση της οδηγίας
Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ απαντούν «ναι» σε μια οδηγία από συνήθεια ή επειδή θέλουν να τελειώσει γρήγορα η αλληλεπίδραση. Αυτό δεν σημαίνει ότι την κατανόησαν ή ότι θα μπορέσουν να την κρατήσουν στο μυαλό τους.
Ένας ήρεμος τρόπος να το ελέγξετε είναι να ζητήσετε να σας πουν το πρώτο βήμα:
- «Θες να μου πεις τι θα κάνεις πρώτα;»
- «Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που ξεκινάμε;»
Αν το παιδί μπερδευτεί, δεν το διορθώνουμε επικριτικά. Απλώς επαναλαμβάνουμε σύντομα την οδηγία και την κάνουμε ακόμη πιο μικρή. Σκεφτείτε αυτή την τεχνική σαν μια «γέφυρα» ανάμεσα στην ακρόαση και στην εκτέλεση.
5. Οπτικοποιήστε τις οδηγίες: λίστες, εικόνες, “πρώτα–μετά”
Η οπτική υποστήριξη βοηθά επειδή “κρατά” την πληροφορία έξω από το μυαλό του παιδιού. Όταν η οδηγία υπάρχει μπροστά του, το παιδί δεν χρειάζεται να βασιστεί αποκλειστικά στη μνήμη εργασίας.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε:
- μια μικρή λίστα 2–4 βημάτων (ανάλογα με ηλικία),
- εικόνες/εικονίδια για παιδιά που δεν διαβάζουν εύκολα,
- πίνακα ρουτίνας για πρωί ή βράδυ,
- την τεχνική «πρώτα–μετά»:
«Πρώτα ντύσιμο, μετά 10 λεπτά παιχνίδι».
Η οπτικοποίηση δεν είναι «κόλπο». Είναι προσαρμογή. Και συχνά είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να μειωθεί η ένταση σε επαναλαμβανόμενα σημεία της ημέρας, όπως το πρωινό ξύπνημα, η προετοιμασία για σχολείο, το διάβασμα και ο ύπνος.
6. Βάλτε σαφή αρχή, σαφές τέλος και μικρά χρονικά πλαίσια
Μερικά παιδιά με ΔΕΠΥ αποφεύγουν οδηγίες όχι επειδή δεν μπορούν, αλλά επειδή νιώθουν ότι δεν τελειώνουν ποτέ. Όταν ένα καθήκον φαίνεται “απέραντο”, αυξάνει η αντίσταση ή η αναβλητικότητα.
Δοκιμάστε:
- να ορίσετε μικρό χρονικό πλαίσιο: «Θα μαζέψουμε για 5 λεπτά».
- να χρησιμοποιήσετε χρονόμετρο ή οπτικό χρονόμετρο.
- να ξεκινήσετε με στόχο «ένα μικρό κομμάτι»: «Μάζεψε μόνο τα τουβλάκια».
Το “λίγο και τώρα” είναι συχνά πιο λειτουργικό από το “όλο και τέλεια”. Η εμπειρία ολοκλήρωσης, ακόμη κι αν είναι μικρή, ενισχύει το παιδί και κάνει την επόμενη προσπάθεια πιο εύκολη.
7. Δώστε θετική ενίσχυση για την προσπάθεια και την έναρξη
Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δέχονται συχνά περισσότερες διορθώσεις από ό,τι επαίνους. Αυτό σταδιακά μπορεί να χτίσει μια εικόνα «δεν τα καταφέρνω», που οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη αντίσταση ή αποφυγή.
Η θετική ενίσχυση είναι πιο αποτελεσματική όταν είναι:
- άμεση,
- συγκεκριμένη,
- και εστιασμένη στη συμπεριφορά που θέλουμε να ξαναδούμε.
Παραδείγματα:
- «Μου άρεσε που ξεκίνησες με την πρώτη υπενθύμιση».
- «Είδα ότι προσπάθησες να θυμηθείς τα βήματα».
- «Το έκανες πιο γρήγορα σήμερα — μπράβο για την προσπάθεια».
Αν χρησιμοποιείτε σύστημα πόντων ή μικρών ανταμοιβών, είναι σημαντικό να παραμένει απλό και να συνδέεται με ρεαλιστικούς στόχους (π.χ. “ξεκίνησα”, “ολοκλήρωσα 2 βήματα”, όχι μόνο “έκανα τα πάντα τέλεια”). Η ενίσχυση δεν είναι δωροδοκία. Είναι τρόπος να χτίζεται κίνητρο και αυτορρύθμιση.
Υποστήριξη στο σχολείο: πώς εφαρμόζονται οι οδηγίες στην τάξη
Στο σχολείο, οι οδηγίες δίνονται συχνά γρήγορα, σε ομάδες παιδιών και σε περιβάλλον με πολλούς περισπασμούς. Ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να χάσει κρίσιμες πληροφορίες, ακόμη κι αν προσπαθεί. Γι’ αυτό, οι προσαρμογές στον τρόπο που δίνονται οι οδηγίες είναι ουσιαστικές.
Χρήσιμες πρακτικές μέσα στην τάξη είναι:
- οι οδηγίες να δίνονται πρώτα προφορικά και έπειτα να γράφονται στον πίνακα,
- να σπάνε σε βήματα («1. ανοίξτε τετράδιο, 2. γράψτε ημερομηνία…»),
- να γίνεται ένας γρήγορος έλεγχος κατανόησης: «Ποιο είναι το πρώτο βήμα;»,
- να υπάρχουν οπτικά βοηθήματα/ρουτίνες (ιδίως για μεταβάσεις),
- να χρησιμοποιείται σταθερή γλώσσα και ίδια “σήματα” (π.χ. συγκεκριμένη φράση που σημαίνει «παίρνουμε θέση και ξεκινάμε»).
Η συνεργασία οικογένειας–εκπαιδευτικού βοηθά ιδιαίτερα όταν υπάρχει κοινή προσέγγιση. Αν οι οδηγίες στο σπίτι είναι σύντομες και δομημένες αλλά στο σχολείο είναι ασαφείς και πολυβηματικές, το παιδί δυσκολεύεται να μεταφέρει δεξιότητες από το ένα περιβάλλον στο άλλο.
Πότε είναι χρήσιμο να ζητήσετε βοήθεια από ειδικό
Αν παρατηρείτε ότι η δυσκολία στην εκτέλεση οδηγιών:
- δημιουργεί καθημερινές συγκρούσεις που φθείρουν τη σχέση,
- επηρεάζει έντονα τη σχολική λειτουργικότητα,
- συνοδεύεται από έντονες εκρήξεις, άγχος ή αποφυγή,
- ή συνυπάρχουν ενδείξεις μαθησιακών δυσκολιών,
τότε μια αξιολόγηση και καθοδήγηση από ειδικό μπορεί να είναι πολύ βοηθητική. Ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού, μπορεί να εμπλακούν παιδοψυχολόγος, παιδοψυχίατρος, ειδικός παιδαγωγός ή εργοθεραπευτής. Η υποστήριξη δεν αφορά μόνο τη διάγνωση. Αφορά κυρίως την εκπαίδευση της οικογένειας και του σχολείου σε στρατηγικές που ταιριάζουν στο συγκεκριμένο παιδί.
Συμπεράσματα
Όταν ένα παιδί με ΔΕΠΥ δεν ακολουθεί οδηγίες, είναι εύκολο να το ερμηνεύσουμε ως αδιαφορία ή έλλειψη σεβασμού. Συχνά, όμως, πρόκειται για δυσκολίες που σχετίζονται με τη μνήμη εργασίας, την προσοχή, τις εκτελεστικές λειτουργίες και τη ρύθμιση. Αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί δεν χρειάζεται όρια. Σημαίνει ότι τα όρια και οι οδηγίες χρειάζονται μια πιο προσαρμοσμένη, ξεκάθαρη και υποστηρικτική μορφή.
Με μικρές αλλαγές—ένα βήμα τη φορά, καλύτερος τρόπος διατύπωσης, οπτική υποστήριξη και θετική ενίσχυση—πολλά παιδιά μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ανταπόκρισή τους. Και μαζί με αυτό, βελτιώνεται και η καθημερινότητα όλων.
Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)
Το παιδί μου με ΔΕΠΥ ακολουθεί οδηγίες στο σχολείο, αλλά όχι στο σπίτι. Γιατί;
Συχνά στο σχολείο υπάρχουν πιο ξεκάθαρες ρουτίνες και εξωτερική δομή, ενώ στο σπίτι οι οδηγίες δίνονται σε πιο χαλαρό πλαίσιο ή ανάμεσα σε πολλά ερεθίσματα. Επίσης, στο σπίτι το παιδί «αφήνεται» περισσότερο, γιατί είναι ο ασφαλής του χώρος και έχει συσσωρευμένη κούραση από την ημέρα.
Πόσες φορές πρέπει να επαναλαμβάνω μια οδηγία;
Η επανάληψη από μόνη της δεν λύνει το πρόβλημα, αν η οδηγία παραμένει γενική ή πολυβηματική. Είναι συνήθως πιο αποτελεσματικό να την κάνετε πιο σύντομη, να τη σπάσετε σε βήματα και να προσθέσετε οπτική υποστήριξη ή έλεγχο κατανόησης.
Τι κάνω όταν λέει «ναι» αλλά δεν κάνει τίποτα;
Αυτό συχνά δείχνει δυσκολία στην έναρξη δράσης. Δοκιμάστε να ζητήσετε «ποιο είναι το πρώτο βήμα;», να ξεκινήσετε μαζί το πρώτο μικρό κομμάτι ή να βάλετε χρονόμετρο 5 λεπτών για να μειώσετε το βάρος της εργασίας.
Βοηθάει η τιμωρία όταν δεν ακολουθεί οδηγίες;
Οι τιμωρίες που δεν εκπαιδεύουν δεξιότητα συνήθως αυξάνουν την ένταση και μειώνουν το κίνητρο. Πιο αποτελεσματικές είναι οι συνέπειες που συνδέονται με τη συγκεκριμένη συμπεριφορά και, κυρίως, η προσαρμογή του τρόπου που δίνονται οι οδηγίες ώστε το παιδί να έχει πραγματική πιθανότητα επιτυχίας.
Ποια είναι η καλύτερη μορφή οδηγίας για παιδί δημοτικού με ΔΕΠΥ;
Σύντομη, συγκεκριμένη, θετικά διατυπωμένη, με ένα ή δύο βήματα, και ιδανικά με οπτικό στήριγμα (λίστα/εικόνα). Η οδηγία χρειάζεται να δίνεται όταν το παιδί έχει στραφεί προς τον ενήλικα.
Πρωτότυπο περιεχόμενο από την ομάδα συγγραφής του Upbility. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή αυτού του άρθρου, εν όλω ή εν μέρει, χωρίς αναφορά στον εκδότη.
Βιβλιογραφία
- American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5-TR).
- Barkley, R. A. (2015). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment.
- Brown, T. E. (2013). A New Understanding of ADHD in Children and Adults: Executive Function Impairments.
- National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Attention deficit hyperactivity disorder: diagnosis and management (Guideline).
- Sonuga-Barke, E. J. S., et al. (θεωρητικά μοντέλα για ADHD, αυτορρύθμιση και εκτελεστικές λειτουργίες).
