Ο ευθύς και ο πλάγιος λόγος μπορεί να αποτελέσει πηγή σύγχυσης για τους μαθητές, διότι η μετάδοση ενός μηνύματος μπορεί πραγματοποιηθεί με ποικίλους τρόπους, είτε με την επανάληψη των ομιλούμενων λέξεων (ευθύς λόγος), είτε αναφέροντας τις ομιλούμενες λέξεις (πλάγιος λόγος). 

Ευθύς και Πλάγιος Λόγος 

Ευθύς ονομάζεται ο λόγος που:

• Εκφέρεται άμεσα είτε από κάποιον ομιλητή, είτε ανάμεσα σε δύο ή περισσότερους συνομιλητές

• Μεταφέρεται σε κάποιο τρίτο πρόσωπο όπως ακριβώς ειπώθηκε από τον ομιλητή, στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιούμε εισαγωγικά-γραπτός λόγος.

Όταν σε ένα κείμενο ή σε μια διήγηση αναφέρονται ακριβώς τα λόγια που είπε κάποιος, τότε λέμε ότι αποδίδονται σε Ευθύ Λόγο. Για παράδειγμα: “Κώστα δώσε μου το βιβλίο!”

Πλάγιος ονομάζεται ο λόγος που:

• Τα λόγια ενός ομιλητή μεταφέρονται όχι όπως ακριβώς ειπώθηκαν, αλλά αλλαγμένα
• Τα λόγια κάποιου άλλου αποδίδονται από εμάς Για παράδειγμα: Ο Κώστας είπε να του δώσεις το βιβλίο.

Κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο γίνονται οι παρακάτω αλλαγές: 

• Προσθήκη ονομάτων στα πρόσωπα
• Χρήση συνδέσμων συνδέσμων για την ένωση των προτάσεων
• Χρήση ρημάτων όπως ρώτησε, απάντησε, είπε κ.ά.
• Μετατροπή των κύριων προτάσεων σε εξαρτημένες
• Αλλαγή του προσώπου των ρημάτων από πρώτο/δεύτερο σε τρίτο (π.χ. ήθελα → ήθελε)
• Πριν από τα λόγια του προσώπου που μιλά, χρησιμοποιούμε ρήματα όπως λέει, ρωτάει, ανακοινώνει, υποστηρίζει, ζητά, παρακαλεί, απαντά
• Παράλειψη εισαγωγικών και παυλών
• Μερικές φορές, αλλαγή του χρόνου του ρήματος (π.χ. πήραν → είχαν πάρει) Αλλαγή χρονικών επιρρημάτων και ανωνυμιών:
• εγώ - αυτός
• αυτός - εκείνος
• τώρα – τότε
• αύριο – την επόμενη μέρα  
• σήμερα – την ίδια μέρα
• χθες – την προηγούμενη ημέρα
• αυτή τη στιγμή – εκείνη τη στιγμή

Υλικό με ασκήσεις και δραστηριότητες για την κατανόηση και μετατροπή του ευθύ και πλάγιου λόγου μπορείτε να βρείτε στο ψηφιακό βιβλίο με τίτλο "ΕΙΚΟΝΟΚΑΡΤΕΣ - Ευθύς και Πλάγιος Λόγος"

By Κασσωτάκη Αλίκη