Οι κρυφοί δεσμοί: Πώς η " δεμένη" ελληνική οικογενειακή δυναμική επηρεάζει τη συναισθηματική ωριμότητα

Ο ιστός κάθε πολιτισμού είναι υφασμένος με μοναδικά νήματα παραδόσεων, αξιών και οικογενειακών δεσμών. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει η δομή της ελληνικής οικογένειας, η οποία συχνά θαυμάζεται για τους στενούς δεσμούς και τις κοινές ευθύνες της. Αλλά κάτω από αυτή τη φαινομενικά αξιοζήλευτη δομή, υπάρχει μια πιθανή παγίδα που πολλοί μπορεί να παραβλέπουν: το εμπόδιο στη συναισθηματική ωριμότητα. Ας εμβαθύνουμε περισσότερο στις κυρίαρχες δυναμικές των ελληνικών οικογενειών και στις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους στην ατομική ανάπτυξη.

Η γοητεία της εγγύτητας

Ο όρος "Είμαστε μια πολύ δεμένη οικογένεια" συχνά προκαλεί ζεστά, νοσταλγικά συναισθήματα κυριακάτικων οικογενειακών συγκεντρώσεων, κοινών ιστοριών και μιας αίσθησης του "ανήκειν" που πολλοί αποζητούν. Τέτοιοι οικογενειακοί δεσμοί πιστεύεται ότι λειτουργούν ως προστατευτικοί φραγμοί απέναντι στις σκληρότητες του κόσμου. Τα παιδιά μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι η οικογένεια έρχεται πάντα πρώτη, και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό το συναίσθημα, μέχρι ενός σημείου.

Ωστόσο, η ίδια η ουσία αυτής της εγγύτητας, ειδικά στο ελληνικό πλαίσιο, μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι. Μπορεί να είναι τρυφερή και, ταυτόχρονα, ασφυκτική.

Κατανόηση των λεπτών δεσμών

Η γραμμή μεταξύ υποστήριξης και εξάρτησης είναι εξαιρετικά λεπτή. Όταν οι γονείς κρατούν τα παιδιά τους κοντά τους με το πρόσχημα της "προστασίας", συχνά εμποδίζουν την ικανότητά τους να βιώνουν τον κόσμο με τους δικούς τους όρους. Με κάθε απόφαση να λαμβάνεται γι' αυτά, με κάθε πτώση να μαλακώνεται, τα παιδιά σε τέτοιες οικογένειες στερούνται βασικά μαθήματα ζωής.

Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω και ας το σκεφτούμε αυτό: Αν τα παιδιά προστατεύονται πάντα από τις αντιξοότητες, πώς μπορούν να μάθουν την ανθεκτικότητα; Αν δεν τους επιτρέπεται ποτέ να κάνουν επιλογές, πώς μπορούν να κατανοήσουν την ευθύνη;

Ένα εθνικό φαινόμενο

Ενώ η οικογενειακή αλληλεξάρτηση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, στην Ελλάδα έχει τις δικές της ξεχωριστές διαστάσεις. Φανταστείτε ένα συγκρότημα διαμερισμάτων όπου κάθε μονάδα κατοικείται από ένα μέλος της ίδιας εκτεταμένης οικογένειας. Από έξω, είναι μια αξιοθαύμαστη επίδειξη ενότητας. Αλλά με μια πιο προσεκτική εξέταση, αυτή η ρύθμιση διαβίωσης, που συχνά εκτείνεται μέχρι τα 40 και 50 ενός ατόμου, μπορεί να αποκαλύπτει λιγότερο την ενότητα και περισσότερο τους αδιάσπαστους ομφάλιους λώρους.

Αυτή η συν-εξάρτηση μεταφράζεται σε διάφορες πτυχές της ζωής. Είτε πρόκειται για επαγγελματικές επιλογές, είτε για την επιλογή συντρόφων ζωής, είτε ακόμη και για καθημερινές αποφάσεις- η οικογένεια έχει λόγο σε όλα. Το άτομο, σε ένα τέτοιο περιβάλλον, κινδυνεύει να χαθεί μέσα στη συλλογικότητα.

Το γονικό παράδοξο

Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί, γιατί οι γονείς, οι οποίοι φαινομενικά θέλουν το καλύτερο για τα παιδιά τους, διαιωνίζουν έναν τέτοιο κύκλο; Η απάντηση είναι πολύπλοκη.

Πολλοί Έλληνες γονείς, προϊόντα και οι ίδιοι μιας τέτοιας ανατροφής, είναι εγκλωβισμένοι στους φόβους και τις ανασφάλειές τους. Τα παιδιά τους γίνονται τόσο οι συναισθηματικές τους άγκυρες όσο και δοχεία ανεκπλήρωτων ονείρων. Προβάλλουν τα άγχη τους στους απογόνους τους, τυλίγοντάς τους σε ένα κουκούλι υπερπροστασίας.

Μια κλασική εκδήλωση αυτού του φαινομένου είναι το σύνδρομο της "ελληνικής οικογενειακής πολυκατοικίας". Οι μητέρες, φοβούμενες την εγκατάλειψη, μπορεί να προσκολλώνται στα παιδιά τους, θολώνοντας τα όρια μεταξύ των σχέσεων γονέα-παιδιού και συναισθηματικού συντρόφου. Τέτοιες δυναμικές μπορεί να παραλύσουν την ικανότητα του παιδιού να διαμορφώσει υγιείς, ανεξάρτητες σχέσεις εκτός οικογένειας.

Οι ηχηρές συνέπειες

Τα συναισθηματικά πνιγμένα παιδιά συχνά μεγαλώνουν για να γίνουν συναισθηματικά πνιγμένοι ενήλικες. Αυτή η κατάσταση συναισθηματικής σύλληψης εμποδίζει την ικανότητά τους να διαμορφώνουν γνήσιες σχέσεις. Η κοσμοθεωρία τους παραμένει μυωπική, κατανοώντας την αγάπη και την προσκόλληση μέσα από έναν στρεβλό φακό εξάρτησης και υποχρέωσης.

Σε ακραίες περιπτώσεις, τα άτομα αυτά μπορεί ακόμη και να παραιτηθούν εντελώς από τη δημιουργία εξωτερικών σχέσεων. Παγιδεύονται σε έναν κύκλο αναζήτησης επικύρωσης από τους γονείς τους, ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουμε ενήλικες να διστάζουν να διεκδικήσουν την ελευθερία τους, φοβούμενοι τις φανταστικές συνέπειες για τους πάντα εξαρτημένους γονείς τους.

Σπάζοντας τις αλυσίδες

Η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα προς την αλλαγή. Η αναγνώριση αυτών των ανθυγιεινών προτύπων είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα που ελπίζουν να απελευθερωθούν. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κόψουν τους οικογενειακούς δεσμούς, αλλά να τους επαναπροσδιορίσουν. Περιλαμβάνει τον καθορισμό ορίων, την κατανόηση της αξίας του ατόμου πέρα από τις οικογενειακές προσδοκίες και την ενεργή αναζήτηση της προσωπικής ανάπτυξης.

Για όσους έχουν εμπλακεί σε αυτές τις δυναμικές, η θεραπεία μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις. Η επαγγελματική καθοδήγηση μπορεί να βοηθήσει στην αποκάλυψη των πολύπλοκων συναισθημάτων, βοηθώντας τα άτομα να βρουν τη φωνή τους και να διεκδικήσουν την αυτονομία τους.

Είναι επίσης σημαντικό για τους γονείς να κατανοήσουν ότι η αληθινή αγάπη για τα παιδιά τους έγκειται στην ενδυνάμωσή τους, όχι στη δέσμευσή τους. Η ανατροφή ανεξάρτητων, συναισθηματικά ώριμων ατόμων θα πρέπει να είναι ο απώτερος γονεϊκός στόχος, υπερισχύοντας των προσωπικών φόβων και ανασφαλειών.

Η δομή της ελληνικής οικογένειας, με τη στενή δυναμική της, προσφέρει ένα ισχυρό μείγμα αγάπης, υποστήριξης και κοινών αξιών. Αλλά, όπως όλα τα καλά πράγματα, απαιτεί ισορροπία. Όταν η ζυγαριά γέρνει προς την υπερβολική εμπλοκή και την εξάρτηση, αυτό εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη.

Πρωτότυπο περιεχόμενο από την συγγραφική ομάδα του Upbility. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, στο σύνολό του ή τμημάτων του, χωρίς την αναφορά στον εκδότη. 

Best Seller Βιβλία Ψυχολογίας:

• Ανακαλύπτοντας εμένα | ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 
• Μαθαίνοντας μέσα από τα βιώματά μας
• Σκέφτομαι και βρίσκω λύση
• Παι-Ζωντας με το παιδί μέσα μας | Εγχειρίδιο δραστηριοτήτων - Τεύχος 1ο 
• Εκπαίδευση στη Θεωρία του Νου
• Μίλα μου | Ένα διδακτικό και θεραπευτικό εργαλείο
• Μαθαίνω να ελέγχω το στρες

Μπορεί επίσης να σας ενδιαφέρουν:

• Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή / Oppositional Defiant Disorder - ODD 
• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή σε παιδιά κι εφήβους
• Σύνδρομο Tourette 
• Δυσφορία φύλου 
• Κατάθλιψη σε παιδιά και εφήβους

Σχολικά Βοηθήματα:  

• ΠΡΟΠΑΙΔΕΙΑ | Μαθαίνω, Θυμάμαι, Παίζω 
• ΙΣΤΟΡΙΑ | Για μαθητές της Ε΄ Δημοτικού 

• Γραπτός Λόγος | Περιλήψεις 
• ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ | Στρατηγικές Παρέμβασης για την ενίσχυσή της 
• Γραμματική με μια άλλη οπτική

Σεμινάρια για γονείς:

• Κοινωνική & Συναισθηματική Μάθηση στο Σχολικό Πλαίσιο
• Δημιουργώντας έναν αισθητηριακό τρόπο ζωής για παιδιά με Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας 
• Μέθοδος In-Sync Child: Θεωρία και Παιχνίδι 

Βιβλιογραφικές αναφορές:

1. Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment. New York: Basic Books.

   • An exploration of attachment theory, detailing how early experiences with caregivers can shape interpersonal relationships throughout life.

2. Bradshaw, J. (1992). Bradshaw On: The Family: A New Way of Creating Solid Self-Esteem. Health Communications Inc.

   • Delves into family dynamics and how they can influence self-worth and emotional well-being.

3. Erikson, E. H. (1950). Childhood and society. New York: W. W. Norton & Company.

   • A comprehensive look into the stages of psychosocial development and how society and culture play roles in shaping them.

4. Kakar, S. (1978). The inner world: A psychoanalytic study of childhood and society in India. Oxford University Press.

   • While this focuses on Indian society, it's a fascinating examination of how culture and familial dynamics shape individual development.

5. Papadopoulos, R. K. (2002). Therapeutic care for refugees: No place like home. Karnac.

   • Discusses the psychosocial challenges faced by refugees, including those from Greece, and how familial ties can be both a source of comfort and strain.

6. Triandis, H. C. (1995). Individualism & collectivism. Westview Press.

   • Explores the cultural dynamics of individualistic and collectivist societies, of which Greece is often categorized as the latter, and how these dynamics influence interpersonal relationships and self-concept.

7. Kitromilides, P. M. (2013). Enlightenment and revolution: The making of modern Greece. Harvard University Press.

   • While primarily historical, this text offers insights into the formation of modern Greek society and values, including those pertaining to family.