Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή Oppositional Defiant Disorder - ODD
Όλα τα παιδιά είναι αντιδραστικά, ειδικά όταν κουράζονται, όταν πεινάνε, όταν αγχώνονται ή όταν αναστατώνονται. Μπορούν να αντικρούσουν, να αντιμιλήσουν και να αψηφήσουν τους γονείς, τους δασκάλους και άλλους ενήλικες.
Η εναντιωματική συμπεριφορά είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης των παιδιών ηλικίας δύο, τριών ετών έως και την πρώιμη εφηβεία. Ωστόσο, η προκλητική μη συνεργατική και εχθρική συμπεριφορά γίνεται σοβαρή ανησυχία όταν είναι τόσο συχνή και συνεπής που ξεχωρίζει σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας και αναπτυξιακού επιπέδου και όταν επηρεάζει την κοινωνική, οικογενειακή και ακαδημαϊκή ζωή του παιδιού.
Τί είναι η εναντιωματική προκλητική διαταραχή ή αλλιώς Oppositional Defiant Disorder - ODD
Η εναντιωματική προκλητική διαταραχή (ODD) είναι μία συμπεριφοριστική διαταραχή που οδηγεί σε ανυπακοή και θυμό κατά των προσώπων που επιβάλλουν εξουσία και μπορεί να επηρεάσει την προσωπική ζωή, τη σχολική απόδοση, καθώς και την κοινωνική ζωή του ατόμου.
Συμπτώματα odd:
- Συχνά ξεσπάσματα οργής
- Συχνές συγκρούσεις με ενήλικες
- Συχνά αμφισβητεί κανόνες
- Ενεργή περιφρόνηση και άρνηση συμμόρφωσης με αιτήματα και κανόνες ενηλίκων
- Σκόπιμες προσπάθειες να ενοχλήσει ή να αναστατώσει τους ανθρώπους
- Κατηγορεί τους άλλους για τα λάθη ή την κακή συμπεριφορά του
- Συχνά είναι ευερέθιστο ή ενοχλείται εύκολα από άλλους
- Συχνά χάνει την ψυχραιμία του ή έχει εκρήξεις θυμού
- Όταν είναι αναστατωμένο πληγώνει
- Χρησιμοποιεί ψέματα για να γίνει πιστευτό
- Εχθρική και εκδικητική στάση
- Οδυνηρή στάση απέναντι στους άλλους και εκνευρισμός όταν άλλοι το ενοχλούν
- Αρνητική διάθεση
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως σε διάφορα περιβάλλοντα, αλλά μπορεί να είναι πιο αισθητά στο σπίτι ή στο σχολείο.
Αιτίες της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής
Το 1-16% των παιδιών και των εφήβων σχολικής ηλικίας έχουν διαγνωστεί με ODD. Θεωρείται ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ γενετικής προδιάθεσης και περιβαλλοντικών παραγόντων, μπορεί να οδηγεί στην εκδήλωση των συμπτωμάτων.
Εμφανίζεται πιο συχνά στα αγόρια παρά στα κορίτσια και συχνά συνυπάρχει με τη διάσπαση προσοχής, με αγχώδης διαταραχές και συμπεριφορικές διαταραχές.
Παράγοντες κινδύνου odd
Χημεία εγκεφάλου: Η Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή έχει συνδεθεί με ορισμένους τύπους χημικών ουσιών του εγκεφάλου ή νευροδιαβιβαστών, που δεν λειτουργούν με τον σωστό τρόπο. Οι νευροδιαβιβαστές βοηθούν τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο να επικοινωνούν μεταξύ τους. Εάν αυτές οι χημικές ουσίες δεν λειτουργούν σωστά, τα μηνύματα ενδέχεται να μην φτάνουν σωστά στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε συμπτώματα της διαταραχής και άλλων ψυχικών ασθενειών. Επιπλέον, πολλά παιδιά και έφηβοι με Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) έχουν επίσης άλλες ψυχικές ασθένειες, όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (ADHD), διαταραχές μάθησης, κατάθλιψη ή διαταραχή άγχους, που μπορεί να συμβάλλουν στα προβλήματα συμπεριφοράς τους.
Άλλες διαφορές στον εγκέφαλο: Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι βλάβες ή οι τραυματισμοί σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά.
Ιδιοσυγκρασία: Τα παιδιά που έχουν δυσκολία να ελέγχουν τα συναισθήματά τους είναι πιο πιθανό να έχουν ODD.
Οικογενειακό ιστορικό: Πολλά παιδιά και έφηβοι με ODD έχουν στενά μέλη της οικογένειας με ψυχικές ασθένειες, όπως διαταραχές της διάθεσης, διαταραχές άγχους και διαταραχές προσωπικότητας.
Οικογενειακά ζητήματα: Θέματα όπως η δυσλειτουργική οικογενειακή ζωή, η κατάχρηση ουσιών και η ασυνεπής πειθαρχία από γονείς ή άλλες προσωπικότητες μπορεί να οδηγήσουν στην ανάπτυξη διαταραχών συμπεριφοράς.
Ομότιμοι: Η προσοχή από συνομηλίκους ή άλλους μπορεί μερικές φορές να ενισχύσει τις συμπεριφορές ODD.
Διάγνωση παιδικής ODD
Η διάγνωση της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής (ODD) στην παιδική ηλικία περιλαμβάνει συνήθως μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως παιδοψυχίατρο ή ψυχολόγο. Η διαγνωστική διαδικασία μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
Αρχική αξιολόγηση: Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας θα πραγματοποιήσει μια συνολική αξιολόγηση της συμπεριφοράς του παιδιού, του ιατρικού ιστορικού και του οικογενειακού ιστορικού. Μπορεί επίσης να διεξάγει συνεντεύξεις με το παιδί και τους γονείς ή τους φροντιστές του για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα και τις συμπεριφορές του παιδιού.
Αξιολόγηση των συμπτωμάτων: Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας θα αξιολογήσει τα συμπτώματα του παιδιού χρησιμοποιώντας τυποποιημένα διαγνωστικά κριτήρια, όπως το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Τα κριτήρια για την Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) περιλαμβάνουν ένα μοτίβο εχθρικής, προκλητικής και ανυπάκουης συμπεριφοράς απέναντι σε πρόσωπα εξουσίας, το οποίο πρέπει να επιμένει για τουλάχιστον έξι μήνες.
Αποκλείστε άλλες καταστάσεις: Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας θα αξιολογήσει επίσης το παιδί για άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας που μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με την Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD), όπως η διαταραχή συμπεριφοράς ή η ΔΕΠΥ. Αυτό θα βοηθήσει να διασφαλιστεί μια ακριβής διάγνωση και ένα κατάλληλο σχέδιο θεραπείας.
Αξιολογήσεις γονέων και εκπαιδευτικών: Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να λάβει αξιολογήσεις από τους γονείς και τους δασκάλους του παιδιού χρησιμοποιώντας τυποποιημένα ερωτηματολόγια για την παροχή πρόσθετων πληροφοριών σχετικά με τη συμπεριφορά του παιδιού σε διάφορα περιβάλλοντα.
Παρατήρηση του παιδιού: Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να παρατηρήσει τη συμπεριφορά του παιδιού σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως στο σχολείο ή στο σπίτι, για να αξιολογήσει τα συμπτώματα και τη συμπεριφορά του.
Συνολικά, η διάγνωση της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής (ODD) στην παιδική ηλικία απαιτεί ενδελεχή αξιολόγηση και εκτίμηση των συμπτωμάτων και της συμπεριφοράς του παιδιού, καθώς και εξέταση άλλων πιθανών καταστάσεων. Είναι σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική διάγνωση και θεραπεία από εξειδικευμένο πάροχο ψυχικής υγείας.
Θεραπεία της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής
Η θεραπεία βασίζεται σε διάφορες παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας του παιδιού, της σοβαρότητας των συμπτωμάτων και της ικανότητας του παιδιού να συμμετέχει και να ανέχεται συγκεκριμένες θεραπείες. Η θεραπεία συνήθως αποτελείται από έναν συνδυασμό των εξής:
- Ψυχοθεραπεία: Αυτός ο τύπος συμβουλευτικής στοχεύει στο να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει πιο αποτελεσματικές κοινωνικές δεξιότητες αντιμετώπισης, επίλυσης προβλημάτων και τρόπους έκφρασης και ελέγχου του θυμού. Ένας τύπος θεραπείας που ονομάζεται γνωστική συμπεριφορική θεραπεία στοχεύει στην ανάπλαση της σκέψης του παιδιού (γνώση) για τη βελτίωση της συμπεριφοράς.
- Οικογενειακή θεραπεία: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στη βελτίωση των οικογενειακών αλληλεπιδράσεων και της επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας. Μια εξειδικευμένη τεχνική θεραπείας που ονομάζεται εκπαίδευση διαχείρισης γονέα (PMT) διδάσκει στους γονείς τρόπους να αλλάξουν θετικά τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Τα σχέδια διαχείρισης συμπεριφοράς συχνά περιλαμβάνουν την ανάπτυξη συμβάσεων μεταξύ γονέα και παιδιού που προσδιορίζουν ανταμοιβές για θετικές συμπεριφορές και συνέπειες (τιμωρίες) για αρνητικές συμπεριφορές.
- Φαρμακευτική αγωγή: Παρόλο που δεν υπάρχει επίσημα εγκεκριμένο φάρμακο για τη θεραπεία της ODD, τα φάρμακα μπορεί μερικές φορές να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία συμπτωμάτων (συμπεριλαμβανομένου του παρορμητικού και του ασταθούς). Μερικές φορές, ένα παιδί με ODD χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για άλλες ψυχικές ασθένειες που μπορεί να αντιμετωπίζει, όπως ADHD ή κατάθλιψη.
Διαχείριση της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής
Οικογενειακό περιβάλλον - Οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη και κατανόηση. Μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους με διάφορους τρόπους:
Να βασίζεστε πάντα στα θετικά, να δίνετε στο παιδί έπαινο και θετική ενίσχυση όταν δείχνει ευελιξία ή συνεργασία.
Κάντε ένα διάλειμμα εάν πρόκειται να επιδεινώσετε τη σύγκρουση με το παιδί σας. Αυτό είναι καλό μοντέλο για το παιδί σας. Υποστηρίξτε το εάν χρειάζεται χρόνο για να αποτρέψει την υπερβολική αντίδραση.
Επιλέξτε τις μάχες σας. Επειδή το παιδί δυσκολεύεται να αποφύγει τις συγκρούσεις, δώστε προτεραιότητα στα πράγματα που θέλετε να κάνει το παιδί σας.
Ορίστε εύλογα, κατάλληλα όρια (ανάλογα την ηλικία) με επιπτώσεις που μπορούν να επιβάλλονται με συνέπεια.
Διατηρήστε διαφορετικά ενδιαφέροντα από το παιδί σας, έτσι ώστε η διαχείριση του να μην χρειάζεται όλο τον χρόνο και την ενέργειά σας.
Προσπαθήστε να συνεργαστείτε και να λάβετε υποστήριξη από τους άλλους ενήλικες (δασκάλους, προπονητές και σύζυγο) που ασχολούνται με το παιδί σας.
Διαχειριστείτε το δικό σας άγχος με υγιείς επιλογές ζωής, όπως άσκηση και χαλάρωση. Φροντίστε τον εαυτό σας.
Σχολικό περιβάλλον - Στρατηγικές στην τάξη για την αντιμετώπιση της ODD.
- Tακτική υπενθύμιση της κατανόησης και του σεβασμού του εκπαιδευτικού προς τον μαθητή.
- Ένα σύστημα ανταμοιβής - οι μαθητές με Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) ανταποκρίνονται πολύ καλύτερα στις ανταμοιβές από ότι στις κυρώσεις.
- Ευκαιρίες για τον μαθητή να δείξει τις δεξιότητες που γνωρίζει καλά.
- Όταν το πρόγραμμα αλλάξει ή έχει προγραμματιστεί μια διαφορετική δραστηριότητα, προετοιμάστε τα παιδιά με ODD ξεχωριστά.
- Επαινείτε τη θετική συμπεριφορά τόσο μεμονωμένα όσο και δημόσια για να ακούσουν οι υπόλοιποι μαθητές.
- Υπενθυμίστε στον μαθητή ότι δεν είστε η αιτία της περιφρόνησής του, αλλά μάλλον η διέξοδός του.
- Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι είστε άνθρωπος και μπορεί να χρειαστείτε μια στιγμή (ή περισσότερο) για να ηρεμήσετε και να διαχειριστείτε την απογοήτευσή σας - και ότι αυτό είναι εντάξει.
Επιπλοκές της εναντιωματικής προκλητικής διαταραχής (ODD)
Η εναντιωματική προκλητική διαταραχή (ODD) μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την κοινωνική, ακαδημαϊκή και συναισθηματική ευημερία του παιδιού. Ορισμένες πιθανές επιπλοκές της ODD περιλαμβάνουν:
Κακές ακαδημαϊκές επιδόσεις: Τα παιδιά με Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) μπορεί να δυσκολεύονται με τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις λόγω δυσκολίας να ακολουθούν κανόνες και οδηγίες και να προκαλούν τα πρόσωπα εξουσίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κακούς βαθμούς και ακαδημαϊκή υποεπίδοση.
Προβλήματα στις σχέσεις: Η Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να διαμορφώνει θετικές σχέσεις με συνομηλίκους, δασκάλους και άλλα πρόσωπα εξουσίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση, δυσκολία στο να κάνει φίλους και φτωχές κοινωνικές δεξιότητες.
Προβλήματα ψυχικής υγείας: Τα παιδιά με Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως άγχος, κατάθλιψη ή διαταραχές κατάχρησης ουσιών. Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν περαιτέρω τη συναισθηματική ευημερία και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις του παιδιού.
Διαταραχή συμπεριφοράς: Τα παιδιά με Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν Διαταραχή Διαγωγής, μια πιο σοβαρή διαταραχή συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από επίμονη παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων και περιφρόνηση των κανόνων και των προσώπων εξουσίας.
Οικογενειακή σύγκρουση: Η Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) μπορεί να προκαλέσει σημαντικό άγχος και συγκρούσεις στην οικογένεια, καθώς η συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να αποτελεί πρόκληση για τους γονείς και τους φροντιστές να τη διαχειριστούν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε οικογενειακή δυσλειτουργία και να επιδεινώσει περαιτέρω τα συμπτώματα του παιδιού.
Νομικά προβλήματα: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να οδηγήσει σε νομικά προβλήματα, όπως η συμμετοχή σε εγκληματική συμπεριφορά ή η εμπλοκή σε καυγάδες.
Είναι σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια εάν το παιδί σας εμφανίζει συμπτώματα ODD, καθώς η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών και στη βελτίωση των αποτελεσμάτων.
Οι προοπτικές για τα άτομα με εναντιωματική προκλητική διαταραχή
Οι προοπτικές για τα άτομα με εναντιωματική προκλητική διαταραχή (ODD) μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της διαταραχής και την ποιότητα της θεραπείας και της υποστήριξης που λαμβάνουν. Με την κατάλληλη θεραπεία και υποστήριξη, πολλά άτομα με Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) είναι σε θέση να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να ζήσουν μια επιτυχημένη, ικανοποιητική ζωή. Ωστόσο, χωρίς θεραπεία, η Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (ODD) μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες επιπλοκές και αρνητικά αποτελέσματα.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η έγκαιρη παρέμβαση είναι το κλειδί για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων για τα παιδιά με ODD. Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει έναν συνδυασμό συμπεριφορικής θεραπείας, εκπαίδευσης γονέων και φαρμακευτικής αγωγής, εάν είναι απαραίτητο. Η συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το παιδί να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του και να βελτιώσει τις κοινωνικές και διαπροσωπικές του δεξιότητες, ενώ η εκπαίδευση γονέων μπορεί να βοηθήσει τους γονείς και τους φροντιστές να μάθουν αποτελεσματικές στρατηγικές για τη διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού τους και την παροχή υποστήριξης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση των συμπτωμάτων άλλων συνυπαρχουσών καταστάσεων, όπως η ΔΕΠΥ ή το άγχος.
Παρόλο που η Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (oppositional defiant disorder) μπορεί να είναι πρόκληση τόσο για το άτομο με τη διαταραχή όσο και για τα μέλη της οικογένειάς του, με την κατάλληλη θεραπεία και υποστήριξη, πολλά άτομα με ODD είναι σε θέση να ξεπεράσουν τα συμπτώματά τους και να ζήσουν επιτυχημένη και ικανοποιητική ζωή. Είναι σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια εάν εσείς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει συμπτώματα ODD, καθώς η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει τα αποτελέσματα και να αποτρέψει περαιτέρω επιπλοκές.
Πρόληψη της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής (ODD)
Δεν υπάρχει εγγυημένος τρόπος πρόληψης της Εναντιωματικής Προκλητικής Διαταραχής (oppositional defiant disorder), καθώς τα ακριβή αίτια της διαταραχής δεν είναι πλήρως κατανοητά. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της ODD ή να προλάβουν την εκδήλωσή της. Ακολουθούν ορισμένες πιθανές στρατηγικές πρόληψης:
Θετική γονική μέριμνα: Η παροχή συνεπούς και θετικής γονικής μέριμνας μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης της ODD. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό σαφών ορίων και προσδοκιών, τη χρήση θετικής ενίσχυσης για την ενθάρρυνση της καλής συμπεριφοράς και την παροχή συναισθηματικής υποστήριξης στο παιδί.
Έγκαιρη παρέμβαση: Ο έγκαιρος εντοπισμός και η αντιμετώπιση των προβλημάτων συμπεριφοράς στα μικρά παιδιά μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανάπτυξης της ODD. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας εάν το παιδί επιδεικνύει επίμονη ανυπακοή ή περιφρόνηση, επιθετικότητα ή άλλη ανησυχητική συμπεριφορά.
Αντιμετώπιση των οικογενειακών συγκρούσεων: Η αντιμετώπιση των συγκρούσεων εντός της οικογένειας και η παροχή συναισθηματικής υποστήριξης στο παιδί μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανάπτυξης της ODD. Η οικογενειακή θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της επικοινωνίας και στη μείωση των συγκρούσεων εντός της οικογένειας.
Δημιουργία θετικού περιβάλλοντος στο σπίτι: Ένα θετικό οικογενειακό περιβάλλον που είναι σταθερό και φροντιστικό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανάπτυξης της ODD. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή στο παιδί ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, τη μείωση του στρες στο σπίτι και τη διασφάλιση ότι το παιδί έχει πρόσβαση σε θετικά πρότυπα και κοινωνική υποστήριξη.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ αυτές οι στρατηγικές μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης ODD, μπορεί να μην είναι αποτελεσματικές για κάθε παιδί. Επιπλέον, η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας εάν το παιδί σας εμφανίζει επίμονα προβλήματα συμπεριφοράς είναι σημαντική, καθώς η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών και στη βελτίωση των αποτελεσμάτων.
Πότε πρέπει να καλέσουν άμεσα σε βοήθεια οι γονείς
Πρέπει να καλέσετε αμέσως τον ειδικό που παρακολουθεί το παιδί ή τον έφηβο όταν :
- Αισθάνεται έντονη κατάθλιψη, φόβο, ακραίο άγχος ή θυμό για τον εαυτό του ή και τους άλλους.
- Νιώθει ότι έχει χάσει τον έλεγχο
- Ακούει φωνές που δεν ακούν οι άλλοι
- Βλέπει ανθρώπους και καταστάσεις που οι άλλοι δεν βλέπουν
- Δεν μπορεί να κοιμηθεί ή να φάει για 3 συνεχόμενες ημέρες
- Έχει μια συμπεριφορά που προβληματίζει τους φίλους, το οικείο περιβάλλον, τους καθηγητές του
- Αν εκφράζει αυτοκτονικές τάσεις ή σκέψεις
Copyright upbility.gr
Διαβάστε επίσης:
Προτεινόμενο Υλικό: