Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους

Πολλοί άνθρωποι νιώθουν νευρικότητα ή αμηχανία, όπως όταν μιλούν σε κοινό ή δίνουν συνέντευξη για μια νέα εργασία. Όμως, η διαταραχή κοινωνικού άγχους, είναι κάτι περισσότερο από απλώς ντροπή ή περιστασιακά νεύρα. Η διαταραχή κοινωνικού άγχους συνεπάγεται έντονο φόβο για ορισμένες κοινωνικές καταστάσεις - ειδικά καταστάσεις που δεν είναι εξοικειωμένο το άτομο ή στις οποίες πιστεύει ότι θα αξιολογηθεί.

Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους (γνωστή ως κοινωνική φοβία) είναι η αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων ή η εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων όταν το άτομο εκτεθεί σε κοινωνικές συνθήκες που δεν επιθυμεί.  

Συμπτώματα

Τα συναισθήματα ντροπής ή δυσφορίας σε ορισμένες καταστάσεις δεν είναι απαραίτητα σημάδια διαταραχής κοινωνικού άγχους, ιδιαίτερα στα παιδιά. Τα επίπεδα άνεσης στις κοινωνικές καταστάσεις ποικίλλουν, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και τις εμπειρίες ζωής. Μερικοί άνθρωποι είναι επιφυλακτικοί ενώ άλλοι πιο εκδηλωτικοί.

Η διαταραχή κοινωνικού άγχους περιλαμβάνει φόβο, άγχος και αποφυγή που επηρεάζουν την καθημερινή ρουτίνα, την εργασία, το σχολείο ή άλλες δραστηριότητες. Συνήθως τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται κατά την έναρξη έως τα μέσα της εφηβείας, αν και μερικές φορές μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα, σε μικρότερα παιδιά ή αργότερα, σε ενήλικες.

Είναι σύνηθες φαινόμενο για ένα παιδί να είναι ντροπαλό, αλλά τα παιδιά με διαταραχή κοινωνικού άγχους αντιμετωπίζουν υπερβολική δυσφορία σε καθημερινές καταστάσεις, όπως το παιχνίδι με άλλα παιδιά, η ανάγνωση στην τάξη, η ομιλία σε ενήλικες ή οι εξετάσεις. Συχνά, τα παιδιά με κοινωνική φοβία δεν θέλουν καν να πάνε στο σχολείο.

Παιδιά προσχολικής ηλικίας (4 έως 6 ετών):

• έντονη συστολή
• μοναχικό παιχνίδι
• αποφυγή συνομηλίκων
• απόσυρση

Παιδιά σχολικής ηλικίας (6 έως 11 ετών):

• έναρξη σωματικών συμπτωμάτων (πονοκέφαλος, πονόκοιλος, τρέμουλο, εφίδρωση, ναυτία)
• αποφυγή έκθεσης (σχολικές παραστάσεις)
• διάσπαση προσοχής
• αμηχανία ή έντονο άγχος σε κοινωνικές καταστάσεις
• αποφυγή καταστάσεων στις οποίες αισθάνεται άβολα
• ανησυχία για την εικόνα του
• αποφυγή δραστηριοτήτων λόγω συστολής

Συναισθηματικά  συμπτώματα

Σημάδια και συμπτώματα διαταραχής κοινωνικού άγχους μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Φόβος καταστάσεων στις οποίες μπορεί να κριθούν
• Ανησυχία ντροπής ή ταπείνωσης του εαυτού τους
• Έντονος φόβος αλληλεπίδρασης ή συνομιλίας με ξένους
• Φόβος ότι οι άλλοι θα παρατηρήσουν ότι φαίνονται ανήσυχοι
• Φόβος σωματικών συμπτωμάτων που μπορεί να τους προκαλέσουν αμηχανία, όπως κοκκίνισμα, εφίδρωση, τρέμουλο ή ασταθή φωνή
• Αποφεύγουν να κάνουν πράγματα ή να μιλούν σε ανθρώπους από φόβο αμηχανίας
• Αποφυγή καταστάσεων όπου μπορεί να είναι το κέντρο της προσοχής
• Άγχος εν αναμονή μιας δραστηριότητας ή ενός γεγονότος
• Για τα παιδιά, το άγχος σχετικά με την αλληλεπίδραση με ενήλικες ή συνομηλίκους μπορεί να αποδειχθεί με το κλάμα, την ιδιοσυγκρασία, την προσκόλληση στους γονείς ή την άρνηση να μιλήσει σε κοινωνικές καταστάσεις 

Σωματικά συμπτώματα

Τα φυσικά σημεία και συμπτώματα μπορεί μερικές φορές να συνοδεύουν τη διαταραχή κοινωνικού άγχους και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συστολή
• Γρήγορος καρδιακός παλμός
• Τρόμος
• Εφίδρωση
• Στομαχόπονος ή ναυτία
• Δυσκολόες στην αναπνοή
• Ζαλάδα
• Μυϊκή ένταση

Συμπεριφορικά συμπτώματα:

• Αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων σε βαθμό που περιορίζει τις δραστηριότητές ή διαταράσσει τη ζωή του ατόμου
• Μένουν ήσυχοι ή κρύβονται στο παρασκήνιο για να ξεφύγουν από την προσοχή και την αμηχανία
• Συνοδεύοναι πάντα από έναν φίλο όπου κι αν πάνε
• Καταναλώνουν αλκοόλ πριν από τις κοινωνικές καταστάσεις για να καταπραΰνουν τα νεύρα τους

Αποφυγή κοινών κοινωνικών καταστάσεων

Συνήθεις, καθημερινές εμπειρίες που μπορεί να είναι δύσκολο να υποστούν τα άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους περιλαμβάνουν, για παράδειγμα:

• Αλληλεπίδραση με άγνωστα άτομα ή ξένους
• Παρακολούθηση πάρτι ή κοινωνικές συγκεντρώσεις
• Στην εργασία ή στο σχολείο
• Έναρξη συνομιλιών
• Κάνοντας επαφή με τα μάτια
• Σε ραντεβού
• Είσοδος σε μια αίθουσα όπου παρίστανται ήδη άτομα
• Επιστροφή αντικειμένων σε κατάστημα
• Χρήση φαγητού μπροστά σε άλλους
• Χρήση δημόσιων χώρων

Αιτίες

Όπως πολλές άλλες συνθήκες ψυχικής υγείας, η διαταραχή κοινωνικού άγχους πιθανότατα προκύπτει από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν: 

Κληρονομικά χαρακτηριστικά. Οι διαταραχές άγχους τείνουν να εμφανίζονται σε οικογένειες. Ωστόσο, δεν είναι απολύτως σαφές τι ποσοστό μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες και τι σε επίκτητη συμπεριφορά.

Δομή εγκεφάλου. Μια δομή στον εγκέφαλο που ονομάζεται αμυγδαλή μπορεί να διαδραματίζει ρόλο στον έλεγχο της απόκρισης του φόβου. Τα άτομα που έχουν υπερδραστήρια αμυγδαλή μπορεί να έχουν αυξημένη απόκριση φόβου, προκαλώντας αυξημένο άγχος σε κοινωνικές καταστάσεις.

Περιβάλλον. Η διαταραχή κοινωνικού άγχους μπορεί να είναι μια επίκτητη συμπεριφορά - μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν συμπτώματα έπειτα από μια δυσάρεστη ή ενοχλητική κοινωνική κατάσταση. 

 

Πώς επηρεάζει τη ζωή σας

Η διαταραχή κοινωνικού άγχους εμποδίζει το άτομο να ζήσει τη ζωή του. Θα αποφύγει καταστάσεις που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν «φυσιολογικές». Μπορεί ακόμη και να δυσκολευτεί να κατανοήσει πώς άλλοι μπορούν να τις χειριστούν με τόση ευκολία

Όταν αποφεύγει όλες ή τις περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις, αυτό επηρεάζει τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Μπορεί να οδηγήσει σε:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Αρνητικές σκέψεις
• Κατάθλιψη
• Υπερευαισθησία στην κριτική
• Κακές κοινωνικές δεξιότητες που δεν βελτιώνονται
• Απομόνωση και δύσκολες κοινωνικές σχέσεις
• Χαμηλό ακαδημαϊκό και εργασιακό επίτευγμα
• Κατάχρηση ουσιών, όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Αυτοκτονικός ιδεασμός

Τα συμπτώματα  μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί να επιδεινωθούν εάν αντιμετωπίζετε έντονοι άγχος ή απαιτήσεις. Αν και η αποφυγή καταστάσεων που προκαλούν άγχος μπορεί να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα βραχυπρόθεσμα, το άγχος σας είναι πιθανό να συνεχιστεί μακροπρόθεσμα εάν δεν λάβετε θεραπεία.

Πρόληψη

Δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψετε τις προκλήσεις, αλλά μπορείτε να λάβετε μέτρα για να μειώσετε τον αντίκτυπο των συμπτωμάτων εάν ανησυχείτε:

Λάβετε βοήθεια νωρίς. Το άγχος, όπως πολλές άλλες ψυχικές καταστάσεις, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί εάν περιμένετε.

Κρατήστε ένα ημερολόγιο. Η παρακολούθηση της προσωπικής σας ζωής μπορεί να βοηθήσει εσάς και τον επαγγελματία ψυχικής υγείας να εντοπίσετε τι σας προκαλεί άγχος και τι φαίνεται να σας βοηθά να αισθάνεστε καλύτερα.

 

Δώστε προτεραιότητα σε ζητήματα στη ζωή σας. Μπορείτε να μειώσετε το άγχος διαχειρίζοντας προσεκτικά τον χρόνο και την ενέργειά σας. Βεβαιωθείτε ότι ξοδεύετε χρόνο κάνοντας πράγματα που σας αρέσουν.

Αποφύγετε την χρήση ουσιών. Η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, ακόμη και η χρήση καφεΐνης ή νικοτίνης μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει το άγχος. Εάν είστε εθισμένοι σε οποιαδήποτε από αυτές τις ουσίες, η διακοπή μπορεί να σας κάνει να ανησυχείτε. Εάν δεν μπορείτε να σταματήσετε μόνος σας, επισκεφθείτε το γιατρό σας ή βρείτε ένα πρόγραμμα θεραπείας ή ομάδα υποστήριξης για να λάβετε την κατάλληλη βοήθεια.

 

"Το άγχος δεν αδειάζει το αύριο από τις ανησυχίες του, αλλά αδειάζει το σήμερα από τη δύναμή του."

Charles Spurgeon

Μετάφραση / Προσαρμογή:  @upbility.gr

Πηγές:

• WebMD, Social Anxiety Disorder
• Mayo Clinic Staff, Social Anxiety Disorder
• HelpGuide, Social Anxiety Disorder

Διαβάστε επίσης:

• Άγχος - τι πρέπει να γνωρίζω 
• Το άγχος στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και ελλειμματική προσοχή  '
• O φόβος και το άγχος επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία 

Προτεινόμενο Υλικό για παιδιά με άγχος: 

Ανακαλύπτοντας εμένα | ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Κοινωνικές καταστάσεις | ΤΕΥΧΟΣ 4 - Συναισθήματα 

ΕΙΚΟΝΟΚΑΡΤΕΣ | Αναπτύσσοντας την Ενσυναίσθηση