Αναγνωστική κατανόηση στα παιδιά με αυτισμό
Οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά αποκτούν ταυτόχρονα δεξιότητες αποκωδικοποίησης και κατανόησης, αλλά κάθε δεξιότητα αναπτύσσεται ανεξάρτητα από την άλλη. Τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) συνήθως αποκτούν δεξιότητες αποκωδικοποίησης, αλλά παρουσιάζουν δυσκολία στην αναγνωστική κατανόηση. Μπορούν σχετικά ευκολότερα να εντοπίζουν λέξεις παρά να κατανοούν τι έχουν διαβάσει. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι η κατανόηση είναι μια πιο αφηρημένη δεξιότητα από την αποκωδικοποίηση.
Οι μαθητές με αυτισμό μπορούν να διαβάσουν και να επεξεργαστούν τον γραπτό λόγο με ευχάριστο τρόπο. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα παιδιά με δυσλεξία που συχνά αγωνίζονται να αποκωδικοποιήσουν τον γραπτό λόγο. Ωστόσο, αυτά τα παιδιά δεν είναι πάντοτε σε θέση να έχουν πρόσβαση στη σημασιολογική έννοια των λέξεων. Μπορεί να έχουν δυσκολία στην οπτικοποίηση της δράσης και στην κατανόηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, στις οποίες βασίζονται πολλές ιστορίες. Μια λεπτομέρεια μπορεί να απορροφήσει όλη την προσοχή του παιδιού έτσι ώστε το υπόλοιπο κείμενο να μην είναι πλήρως επεξεργασμένο.
Ο κύκλος των δυσκολιών της αναγνωστικής κατανόησης
Το παραπάνω διάγραμμα δείχνει τον περίπλοκο χαρακτήρα των δυσκολιών της αναγνωστικής κατανόησης και τον τρόπο που σχετίζεται με την ανάπτυξη των αναγνωστικών δεξιοτήτων. Ένα παιδί που έχει δυσκολία στην ανάγνωση μπορεί να μην είναι σίγουρο για την ικανότητά του να διαβάζει και μπορεί να έχει άγχος που σχετίζεται με τα καθήκοντα της ανάγνωσης.
Αυτό μπορεί να συμβάλλει στην ακατάλληλη χρήση των στρατηγικών που χρησιμοποιούνται κατά την ανάγνωση. Η αποτυχία της ανάγνωσης θα συμβάλλει σε χαμηλότερες προσδοκίες από τον αναγνώστη. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή της ανάγνωσης με αποτέλεσμα την περιορισμένη ανάπτυξη του λεξιλογίου και τη διεύρυνση του χάσματος σε σχέση με τους υπόλοιπους αναγνώστες.
Δυσκολίες στην ανάγνωση και φτωχή ανάπτυξη δεξιοτήτων, οδηγεί γενικά σε μειωμένες ανταμοιβές/επιβραβεύσεις. Καθώς γίνονται συγκρίσεις με άλλους αναγνώστες στην τάξη, ο φτωχός αναγνώστης μπορεί να αναπτύξει κακή εικόνα για τον εαυτό του - χαμηλή αυτοπεποίθηση/αυτοεικόνα. Έτσι, αυτό που μπορεί να ξεκίνησε ως ένα απλό πρόβλημα, μπορεί με την πάροδο του χρόνου να εξελιχθεί σε έναν πολύπλοκο κύκλο αποτυχίας της αναγνωστικής κατανόησης επηρεάζοντας κι άλλες πτυχές του ατόμου.
Στρατηγικές Αναγνωστικής Κατανόησης
Οι στρατηγικές δεν είναι διακριτές συμπεριφορές, χρησιμοποιούνται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους από τους μαθητές, οι οποίοι είναι σε θέση να τις συνδυάσουν και να τις ενσωματώσουν καθώς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση του κειμένου. Οι γνώσεις του λεξιλογίου και η ερμηνεία της ανάγνωσης έχουν κεντρική σημασία για όλες τις στρατηγικές.
Ενεργοποίηση προηγούμενων γνώσεων ή δημιουργία συνδέσεων.
Ο αναγνώστης φέρνει στο μυαλό του τις γνώσεις (συνειρμούς) που έχει ήδη για τον κόσμο, τις λέξεις και τα κείμενα και εφαρμόζει αυτή την προηγούμενη γνώση για να τον βοηθήσει να κατανοήσει τη νέα γνώση σε ένα κείμενο.
Δημιουργία και επαλήθευση υποθέσεων ή προβλέψεων.
Ο αναγνώστης σχηματίζει υποθέσεις γύρω από τα κείμενα πριν και κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. Οι υποθέσεις του τον ωθούν να κάνει προβλέψεις, τις οποίες ο καλός αναγνώστης θα ελέγξει καθώς διαβάζει, για να τις επιβεβαιώσει ή να τις αναθεωρήσει ενάντια στις νέες πληροφορίες που λαμβάνει από το κείμενο. Οι υποθέσεις μπορούν να βασίζονται σε οποιαδήποτε πτυχή του κειμένου, όπως στη δομή, το θέμα, το μέγεθος και το σχήμα του κειμένου ή στο πλαίσιο ή στην εργασία μέσα στην οποία απαιτείται η ανάγνωση.
Προσδιορισμός κεντρικής ιδέας.
Ο αναγνώστης καθορίζει ποια είναι η σημαντικότερη ή κεντρική ιδέα στο κείμενο. Για να γίνει αυτό, αξιοποιεί τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες του σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους είναι δομημένο το κείμενο (για παράδειγμα, γνωρίζοντας ότι τα άρθρα εφημερίδων αναφέρουν συχνά την κύρια ιδέα στην πρώτη πρόταση), εξάγει το νόημα και καθορίζει τη σχετική σημασία. Ο αναγνώστης μπορεί επίσης να υποθέσει και να συνθέσει διάφορες πτυχές του κειμένου, προκειμένου να προσδιορίσει τις βασικές ιδέες.
Γνώση για τη δομή του κειμένου.
Ο τρόπος με τον οποίο δομείται το κείμενο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κατανόηση. Ο αναγνώστης χρησιμοποιεί αυτό που ήδη γνωρίζει ή μαθαίνει για τη δομή του κειμένου για να βοηθηθεί στην πλοήγηση και την κατανόηση νέων κειμένων.
Περίληψη.
Ο αναγνώστης κάνει ταχείες περιλήψεις καθώς εργάζεται μέσα από ένα κείμενο, ελέγχοντας για συνδέσεις και διευκρινίσεις και χρησιμοποιώντας τις γνώσεις του για θέματα, όπως, λεξιλόγιο και δομή κειμένου για να βρει και να συνδέσει σημαντικά σημεία.
Σχεδιασμός συμπερασμάτων.
Ο αναγνώστης κάνει εικασίες για να γεμίσει κενά καθώς διαβάζει, υπονοώντας τις πληροφορίες που ο συγγραφέας δεν έχει κάνει σαφείς. Για να γίνει αυτό, ο αναγνώστης χρησιμοποιεί τις βασικές γνώσεις του, δοκιμάζοντας υποθέσεις σχετικά με το τι σκοπεύει να κάνει ο συγγραφέας.
Δημιουργία νοητικών εικόνων ή οπτικοποίηση.
Ο αναγνώστης κατασκευάζει διανοητικές εικόνες καθώς διαβάζει για να αναπαραστήσει τις πληροφορίες ή τις ιδέες με τρόπους που τον βοηθούν να συνδεθεί με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις του. Ο αναγνώστης χρησιμοποιεί επίσης διανοητικές εικόνες για να τον βοηθήσουν να δει μοτίβα, για παράδειγμα, σε ιδέες ή δομή κειμένου, που θα τον οδηγήσουν σε μια βαθύτερη κατανόηση του κειμένου.
Θέτοντας ερωτήσεις από το κείμενο και αναζητώντας απαντήσεις.
Οι περισσότεροι αναγνώστες θέτουν διαρκώς και απαντούν σε ερωτήσεις ενώ διαβάζουν, ως στρατηγική για την κατανόηση του κειμένου με το οποίο ασχολούνται. Οι ερωτήσεις μπορεί να αφορούν τις έννοιες των λέξεων ή των προτάσεων, τη δομή του κειμένου ως σύνολο, την ανάπτυξη της πλοκής ή του χαρακτήρα, σε μια ιστορία ή σε οποιαδήποτε άλλη πτυχή του κειμένου και του πλαισίου. Μέσω ερωτήσεων, ο αναγνώστης μπορεί να διαμορφώσει και να κάνει υποθέσεις, να καταλήξει σε συμπεράσματα, να συνοψίσει και να συντονίσει τη χρήση άλλων στρατηγικών κατανόησης.
Η νέα σειρά υλικού παρέμβασης με τίτλο, “Ανάπτυξη Αναγνωστικής Κατανόησης σε παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος”, έχει ως στόχο την παροχή βοήθειας σε παιδιά που παρουσιάζουν σοβαρές δυσκολίες κατανόησης κειμενικού περιεχομένου. Η σειρά περιλαμβάνει συνολικά 3 τεύχη, με σύντομο θεωρητικό υπόβαθρο και διαφορετικά επίπεδα παρέμβασης. Το πρώτο τεύχος αποτελείται από τέσσερα επίπεδα παρέμβασης, διαβαθμισμένης δυσκολίας. Το υλικό έχει αναπτυχθεί και δοκιμαστεί στην κλινική πράξη, με εξαιρετικά αποτελέσματα, ανάλογα με την δυναμική του μαθητή.
Διαβάστε επίσης:
- Αυτισμός και Στερεότυπες κινήσεις
- Περιβαλλοντικές Τοξίνες και Αυτισμός
- 7 Κοινωνικές Δεξιότητες για την Προστασία των Παιδιών με Αυτισμό από την Ενδοσχολική Βία
- Διαταραχές ύπνου και Αυτισμός
- Μουσικοθεραπεία: Αντιμετωπίζοντας τον αυτισμό διαφορετικά
Βιβλία για τον αυτισμό ιδανικά για γονείς, ειδικούς παιδαγωγούς, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και παιδοψυχολόγους
