Η συγκέντρωση μπορεί να οριστεί ως η ικανότητα του εγκεφάλου για  εστίαση της προσοχής σε ένα ερέθισμα για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η συγκέντρωση μας επιτρέπει να επικεντρωθούμε σε μια σκέψη ή ένα έργο, αποκλείοντας οτιδήποτε άλλο από το πεδίο συνείδησης (εξωτερικούς και εσωτερικούς περισπασμούς).  Αυτή η γνωστική ικανότητα είναι πολύ σημαντική, διότι μας επιτρέπει να είμαστε αποτελεσματικοί στην καθημερινή μας ζωή.

Συμπεριφορές και παράγοντες που υποδηλώνουν δυσκολίες στη συγκέντρωση προσοχής

Συμπεριφορές:

• Ανικανότητα να μείνει  ακίνητο για ένα χρονικό διάστημα
• Αποσπάται εύκολα η προσοχή του
• Παρουσιάζει φτωχά ελεγχόμενο σύστημα διέγερσης.
• Παρουσιάζει δυσκολίες στην ακολουθία οδηγιών και δεν φαίνεται να ακούει όταν του μιλάνε  άμεσα (απευθείας)
• Παρουσιάζει φτωχή ανάπτυξη ταυτόχρονης και διαδοχικής επεξεργασίας.
• Έχει προβλήματα με την οργάνωση των αντικειμένων που του ανήκουν. Για παράδειγμα μπορεί να μην θυμάται πού έβαλε το μολύβι ή τα παπούτσια του
• Παρουσιάζει δυσκολία στην ολοκλήρωση των εργασιών
• Εμφανίζει μαθησιακές δυσκολίες
• Επιδεικνύει ορισμένες συμπεριφορικές δυσκολίες όπως επιθετικότητα, μελαγχολία  ή ευερεθιστότητα.
• Παρουσιάζει δυσκολίες στη δημιουργία και διατήρηση φιλικών δεσμών.
• Παρουσιάζει αδεξιότητα κινήσεων
• Ανικανότητα του παιδιού να ολοκληρώσει τα καθήκοντά του και να εστιάσει στους χρόνους απόκρισης.
• Το παιδί δεν βελτιώνει την ικανότητά του να διατηρεί την προσοχή, να θυμάται τις οδηγίες και να ακολουθεί τις εργασίες που του έχουν ανατεθεί.
• Τάση αναζήτησης ερεθισμάτων
• Παρουσιάζει φτωχή ανάπτυξη προγραμματισμού
• Εκδηλώνει συμπεριφορές αποφυγής

Παράγοντες:

• Έλλειψη ύπνου, ελλιπές ή ακανόνιστο ωράριο ύπνου
• Κακή διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λίπος, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει θρεπτική αξία για να ενισχυθεί η συγκέντρωση
• Υπερβολικό χρόνο προβολής οπτικοακουστικών παραστάσεων , ιδιαίτερα πριν από τον ύπνο (π.χ. τηλεόραση, τάμπλετ, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές κ.α.)
• Διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον, όπως πρόσφατο διαζύγιο των γονέων, χρόνια ασθένεια μέλους της οικογένειας ή οικογενειακό τραύμα

 

Παράγοντες που επηρεάζουν τη συγκέντρωση

Η ικανότητά μας να διατηρήσουμε την προσοχή μας σταθερή σε μια δραστηριότητα μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τους διαφορετικούς παράγοντες.

Υπάρχουν τέσσερις βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την διάρκεια συγκέντρωσης της προσοχής και είναι οι εξής:

1. Προσωπικοί παράγοντες: Όπως το κίνητρο, το συναίσθημα, το επίπεδο της ενεργοποίησης ή οι αισθητικές μορφές που επεξεργάζονται το ερέθισμα. Είναι πιο εύκολο να κρατήσουμε την προσοχή μας αν είμαστε ενθουσιασμένοι, αν αισθανόμαστε κάποια συγκίνηση, αν είμαστε ενεργοί ή αν επεξεργαζόμαστε το ερέθισμα ακουστικά. 

• Ο νευρολογικός παράγοντας: Σε περιπτώσεις νευρολογικής δυσλειτουργίας (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα - ΔΕΠ-Υ), όπου το άτομο εμφανίζει περιορισμένες ικανότητες για συγκέντρωση της προσοχής.
• Ο γνωστικός παράγοντας: Σε περιπτώσεις όπου το γνωστικό επίπεδο του ατόμου είναι περιορισμένο, τότε η υπερπροσπάθεια που καταβάλει το άτομο μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη συγκέντρωση προσοχής εφόσον δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσει με επάρκεια το γνωστικό αντικείμενο.
• Ο ψυχολογικός παράγοντας: Σε περιπτώσεις που το άτομο παρουσιάζει συναισθηματικές δυσκολίες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, σχολική άρνηση κ.α., οι οποίες μειώνουν τα κίνητρα για μάθηση και το άτομο παρουσιάζει αδυναμία συγκέντρωσης.
• Ο αισθητηριακός παράγοντας: Το άτομο με αισθητηριακή αμυντικότητα, παρουσιάζει αποφυγή, αισθητηριακή αναζήτηση (συνεχής κίνηση), φόβο, άγχος ή ακόμα και επιθετική συμπεριφορά με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η συγκέντρωση της προσοχής του.

2. Περιβαλλοντικοί παράγοντες:  Είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθούμε σε ένα έργο αν δεν υπάρχουν πολλοί περισπασμοί. Η δυσκολία αυξάνει όσο περισσότεροι περισπασμοί υπάρχουν και όσο πιο έντονοι και συχνοί είναι.

• Θόρυβος: Σε περιπτώσεις που το μέρος που καλείται να συγκεντρωθεί το άτομο, δεν είναι ήρεμο, έχει αρκετούς ακουστικούς περισπασμούς (εξωτερικοί θόρυβοι, τηλεόραση, ραδιόφωνο κ.α), τότε είναι πιθανό να εμφανίσει περιορισμένες ικανότητες για συγκέντρωση της προσοχής.
• Οργάνωση χώρου: Σε περιπτώσεις που ο χώρος που καλείται να συγκεντρωθεί το άτομο, έχει πολλούς οπτικούς περισπασμούς (ακαταστασία, υπερφόρτωση αντικειμένων κ.α.), τότε είναι πιθανό να εμφανίσει περιορισμένες ικανότητες για συγκέντρωση της προσοχής.
• Αερισμός / φωτισμός: Σε περιπτώσεις που ο χώρος που καλείται να συγκεντρωθεί το άτομο, δεν αερίζεται κατάλληλα ή ο φωτισμός δεν είναι καλός (έντονος ή υπερβολικά απαλός), τότε είναι πιθανό να εμφανίσει περιορισμένες ικανότητες για συγκέντρωση της προσοχής.

3. Παράγοντες διέγερσης: Όπως η πολυπλοκότητα του ερεθίσματος, η καινοτομία, η διάρκεια ή ύπαρξη αλληλεπίδρασης. Αν υπάρχει ένα ενιαίο, πολύ απλό, αργό, πολύ παρόμοιο και προβλέψιμο ερέθισμα, θα είναι πιο δύσκολο να διατηρηθεί η προσοχή. Το ίδιο ισχύει αν το ερέθισμα δεν είναι καινούργιο (είναι πολύ σταθερό, αμετάβλητο), αν πρέπει να το παρακολουθήσουμε παθητικά (χωρίς αλληλεπίδραση) ή αν πρέπει να το αντιμετωπίσουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, η αντίθετη περίπτωση πολλών από αυτούς τους παράγοντες (πολλά περίπλοκα και δύσκολα ερεθίσματα...) μπορεί επίσης να κάνει δύσκολη τη διατήρηση της προσοχής. Τα ερεθίσματα με πολύ ακραία χαρακτηριστικά μπορεί να μας κάνουν να βαρεθούμε ή να κουραστούμε.

 

Το ψηφιακό υλικό “ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ | Στρατηγικές Παρέμβασης για την ενίσχυσή της” είναι το αποτέλεσμα μιας πολύμηνης προσπάθειας εκπόνησης ενός άρτια δομημένου εργαλείου για την ενίσχυση της προσοχής παιδιών και εφήβων. Περιλαμβάνει 329 σελίδες, ένα αναλυτικό θεωρητικό υπόβαθρο, ερωτηματολόγια για παιδιά /εφήβους /ενήλικες και δώδεκα επίπεδα διαφορετικών δραστηριοτήτων.

 Τι χρειάζεται να Ξέρετε για την Ταχύτητα Επεξεργασίας