Λατινικά Γ´ Λυκείου:
Κείμενα 20, 21, 22
Claudius quinquagesimo anno aetātis suae imperium cēpit mirabili quodam casu. Exclūsus ab insidiatōribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. Paulo post rumōre caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit; eum latentem adgnōvit; extractum imperatōrem eum salutāvit. Hinc ad commilitōnes suos eum adduxit. Ab his in castra delātus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moritūrum eum miserātur. Postero die Claudius imperātor factus est.
Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camilus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.
Amēmus patriam, pareāmus senatui, consulāmus bonis; praesentes fructus neglegāmus, posteritātis gloriae serviāmus; id esse optimum putēmus, quod est rectissimum; sperēmus quae volumus, sed ferāmus quod acciderit;arbitremur denique corpus virorum fortium magnorumque hominum esse mortale, animi vero motus et virtutis gloriam sempiternam esse.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα:
- Claudius…adduxit.
- Brenno duce Galli… aurum omne recepit.
- arbitremur… sempiternam esse.
(Μονάδες 20)
Β. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους με την ένδειξη ΣΩΣΤΟ (Σ) ή ΛΑΘΟΣ (Λ):
α) Οι Ρωμαίοι διατήρησαν το εθνικό επίθετο «ρωμαϊκή» για τη γλώσσα τους.
β) Η λατινική γλώσσα υπερίσχυσε των άλλων διαλέκτων με την επέκταση των Ρωμαίων σε όλη την ιταλική χερσόνησο.
γ) Οι ομοιότητες της λατινικής με την ελληνική οφείλονται στην κατάκτηση της Ρώμης από τους Έλληνες.
δ) Η λατινική γλώσσα είχε κοινή καταγωγή με την ελληνική.
ε) Η συστηματική καλλιέργεια της λατινικής και η παραγωγή αξιόλογων κειμένων έγινε μετά την ιστορική «συνάντηση» των Ρωμαίων με τους Έλληνες το 240 μ.Χ.
στ) Ο Λίβιος Ανδρόνικος μεταφράζει την Οδύσσεια του Ομήρου.
ζ) Το τέλος της αρχαίας ρωμαϊκής λογοτεχνίας τοποθετείται στον 6ο αιώνα μ.Χ.
η) Η διαπίστωση του Λίβιου Ανδρόνικου ότι «η Ελλάδα, ενώ κατακτήθηκε, κατέκτησε τον άγριο νικητή και εισήγαγε τις τέχνες στο αγροτικό Λάτιο» επαληθεύεται στον χώρο της λογοτεχνίας.
θ) Η σχέση του Ρωμαίου λογοτέχνη με το ελληνικό πρότυπο είναι η δημιουργική πρόσληψη και ο ανταγωνισμός.
ι) Το έπος (ο τελευταίος ώριμος καρπός των Ελλήνων) είναι το πρώτο είδος που ωριμάζει στη Ρώμη.
(Μονάδες 10)
Γ.1. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι.
|
is |
Γενική πληθυντικού στο ίδιο γένος |
|
|
cui |
Γενική πληθυντικού στο ίδιο γένος |
|
|
Claudius |
Κλητική ενικού |
|
|
insidiatōribus |
Ο ίδιος τύπος στον άλλο αριθμό |
|
|
pedes |
Ονομαστική ενικού |
|
|
foribus |
Γενική πληθυντικού |
|
|
Postero |
Ο ίδιος τύπος στο θηλυκό γένος του συγκριτικού βαθμού |
|
|
flumen |
Κλητική πληθυντικού |
|
|
exilium |
Γενική ενικού |
|
|
hoc |
Αιτιατική πληθυντικού στο θηλυκό γένος |
|
|
magnorum |
Ο ίδιος τύπος στον υπερθετικό βαθμό |
|
|
diu |
Ο υπερθετικός βαθμός |
|
|
civitati |
Γενική πληθυντικού |
|
|
urbem |
Αιτιατική πληθυντικού |
|
|
imperātor |
Ονομαστικής πληθυντικού |
|
Μονάδες 15)
Γ.2. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι.
|
cēpit |
3ο ενικό οριστικής ενεστώτα στην άλλη φωνή |
|
|
everterunt |
Αφαιρετική σουπίνο |
|
|
animadvertit |
Απαρέμφατο μέλλοντα στην ίδια φωνή |
|
|
adgnōvit |
Απαρέμφατο μέλλοντα στην άλλη φωνή |
|
|
moritūrum |
Το απαρέμφατο παρακειμένου |
|
|
factus est |
2ο ενικό προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή |
|
|
recesserat |
Απαρέμφατο παρακειμένου |
|
|
acceperunt |
2ο ενικό υποτακτικής παρατατικού |
|
|
fuerat |
3ο πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού |
|
|
arbitremur |
Ο ίδιος τύπος στον παρακείμενο |
|
|
salutāvit |
δοτική ενικού αρσενικού γένους μετοχής ενεστώτα |
|
|
dicitur |
2ο ενικό προστακτικής στον ίδιο χρόνο, στην άλλη φωνή |
|
|
prorepsit |
υποτακτική στον ίδιο χρόνο και στο ίδιο πρόσωπο |
|
|
appensum |
Απαρέμφατο ενεστώτα στην ίδια φωνή |
|
|
miserātur |
2ο πληθυντικό στην υποτακτική μέλλοντα |
|
(Μονάδες 15)
Δ1. Nα αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις:
- aetātis: είναι……………στο ……………
- casu : είναι……………στο ……………
- se : είναι……………στο ……………
- suos : είναι……………στο ……………
- tristis : είναι……………στο ……………
- die : είναι……………στο ……………
- flumen : είναι……………στο ……………
- pro quo : είναι……………στο ……………
- iure : είναι……………στο ……………
- virorum : είναι……………στο ……………
(Μονάδες 10)
Δ.2. Να δηλώσετε τη κτήση με αυτοπάθεια και την κτήση χωρίς αυτοπάθεια στα παρακάτω παραδείγματα:
- pedes eius
- commilitōnes suos
(Μονάδες 3)
Δ3. Paulo post. Να δηλώσετε τον προσδιορισμό του χρόνου με εναλλακτικό τρόπο.
(Μονάδες 3)
Δ.4. Postero die Claudius imperātor factus est(a Romanis). Να μετατρέψετε την πρόταση από την ενεργητική σύνταξη στην παθητική.
(Μονάδες 5)
Δ.5. apud Alliam flumen. Να αναλύσετε την παράθεση σε αναφορική πρόταση.
(Μονάδες 4)
Δ.6. is Gallos iam abeuntes secutus est. Να τρέψετε την πρόταση σε απαρεμφατική με εξάρτηση Sallustius tradidit.
(Μονάδες 5)
- E.Να αντιστοιχίσετε τις νεοελληνικές λέξεις της στήλης Α με τις ομόρριζές τους λατινικές λέξεις της στήλης Β. (Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν.)
|
Α |
Β |
|
1. δίαιτα |
α) deletis |
|
2. δόση |
β) duce |
|
3. δούκας |
γ) dedit |
|
4. κάζο |
δ) diu |
|
5. δηλητήριο |
ε) die |
|
|
στ)diaetam |
|
ζ) casu |
(Μονάδες 10)
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Μετάφραση
- Ο Κλαύδιοςστο πεντηκοστό έτος της ηλικίας του κατέλαβε την εξουσία χάρη σε κάποιο παράδοξο απροσδόκητο γεγονός. Αφού εκδιώχθηκε από τους δολοφόνους του Καλιγούλα, είχε αποσυρθεί σε μια θερινή κατοικία, της οποίας το όνομα είναι Ερμαίο. Λίγο αργότερα επειδή τρομοκρατήθηκε από τα νέα της σφαγής σύρθηκε προς το πιο κοντινό λιακωτό και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν στην πόρτα. (Κάποιος)στρατιώτης που έτρεχε εδώ κι εκεί παρατήρησε τα πόδια του· τον αναγνώρισε που κρυβόταν· αφού τον τράβηξε έξω τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συντρόφους του.
- Με αρχηγό το Βρέννο οι Γαλάτες,αφού κατατρόπωσαν τις λεγεώνες των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη Ρώμη, εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο πήραν ως αντάλλαγμα ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος είχε παραμείνει για πολύ καιρό εξόριστος στην Αρδέα εξαιτίας της λείας από τους Βηίους η οποία δε μοιράστηκε ακριβοδίκαια, έγινε δικτάτορας, αν και απουσίαζε· αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ αυτοί αποχωρούσαν ήδη: αφού τους εξολόθρευσε πήρε πίσω όλο το χρυσάφι.
- Τέλος, ας πιστεύουμεπως το σώμα των γενναίων ανδρών και των μεγάλων ανθρώπων είναι θνητό, όμως οι δυνάμεις της ψυχής και η δόξα της αρετής είναι αιώνια.
Β. α) ΛΑΘΟΣ
β) ΣΩΣΤΟ
γ) ΛΑΘΟΣ
δ) ΣΩΣΤΟ
ε) ΛΑΘΟΣ
στ) ΣΩΣΤΟ
ζ) ΣΩΣΤΟ
η) ΛΑΘΟΣ
θ) ΣΩΣΤΟ
ι) ΛΑΘΟΣ
Γ.1. α) eorum, earum, Claudi, insidiatore, pes, forium, posteriore, flumina, exilii/-i, has, maximorum, diutissime, civitatum/-ium, urbes/-is, imperatores.
β) capitur, eversu, animadversurum esse, adgnitum iri, mortuum esse, fac, recessisse, acciperes, essent, arbitrati simus, salutanti, dic, prorepserit, appendi, miseraturi sitis.
Δ.1.
aetatis: γενική διαιρετική στο anno
casu: αφαιρετική του τρόπου (ή της αιτίας) στο cepit
se: αντικείμενο του abdidit · εκφράζει ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια
suos: επιθετικός προσδιορισμός στο commilitones· εκφράζει ευθεία (ή άμεση) αυτοπάθεια
tristis: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο υποκείμενο Claudius του delatus est
die: αφαιρετική του χρόνου στο est factus
flumen: παράθεση στο Alliam
pro quo: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει αντάλλαγμα στο acceperunt
iure: αφαιρετική του τρόπου στη μετοχή divisam
virorum: γενική κτητική στο corpus
Δ.2. pedes suos/commilitones eius
Δ.3. post paulum
Δ.4. Postero die Romani Claudium imperatorem fecerunt.
Δ.5. Apud Alliam, qui flumen erat.
Δ.6. Sallustius tradidit eum Gallos iam abeuntes secutum esse.
Ε. 1-στ, 2-γ, 3-β, 4-ζ, 5-α
Συγγραφή Επιμέλεια Μανόλης Ι. Μαυρακάκης
Ο Μανόλης I. Μαυρακάκης γεννήθηκε στην Αθήνα και κατοικεί μόνιμα στο Ηράκλειο Κρήτης. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία από το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Από το 2000 εργάζεται ως καθηγητής φιλόλογος σε σχολεία και φροντιστήρια της Μέσης Εκπαίδευσης. Από το 2018 συνεργάζεται με τις εκδόσεις Πατάκη εκδίδοντας βιβλία για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Είναι δημιουργός και διαχειριστής της εκπαιδευτικής σελίδας filologikos-istotopos.gr.
Τον ευχαριστούμε θερμά.
