Διαταραχές ύπνου και παιδιά με Αυτισμό
Ο ύπνος είναι ένα σημαντικό συστατικό της υγείας. Παρόλο που δε μπορούμε να κατανοήσουμε όλες τις λειτουργίες του, ο ύπνος είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη, την αποκατάσταση του σώματος μας, καθώς και την ενίσχυση της μνήμης.
Θα ήταν σημαντικό να ξεκινήσουμε από κάποιες απαντήσεις σχετικά με το πότε και πόσο θα πρέπει ένα παιδί να κοιμάται, ή κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τη διάρκεια του ύπνου του, αλλά αυτό είναι ανέφικτο. Τα χαρακτηριστικά αυτά, διαφέρουν από άτομο σε άτομο όπως και από ηλικία σε ηλικία, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δοθούν γενικές απαντήσεις για τον ύπνο. Όλα τα παιδιά είναι πιθανό να περάσουν από περιόδους όπου ο ύπνος τους δε θα είναι καλός και αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποια ασθένεια, σε περιόδους ιδιαίτερης πίεσης ή ακόμη και σε περιόδους διακοπών. Μετά από κάποια τέτοια κατάσταση όμως, ο ύπνος θα πρέπει να επανέλθει σε φυσιολογικές συνθήκες.
Εάν το παιδί σας δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια του ύπνου, τότε μπορεί να έχει κάποια διαταραχή ύπνου. Τα παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, φαίνεται να αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες με τον ύπνο. Ο αριθμός των οικογενειών που έχουν επηρεαστεί από διαταραχές ύπνου στο/α μέλος/η τους με αυτισμό, ποικίλλει από μελέτη σε μελέτη, αλλά σημαντικά προβλήματα ύπνου έχουν παρατηρηθεί στο 40-80% των παιδιών αυτών. Για τα παιδιά με αυτισμό, ο ανεπαρκής ύπνος φαίνεται να επηρεάζει σημαντικά τη συμπεριφορά τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Αιτίες
Οι πιο συχνές αιτίες σχετικά με δυσκολίες στον ύπνο σε όλα τα παιδιά είναι οι επιρροές από το περιβάλλον αλλά και ο τρόπος με τον οποίο κοιμούνται. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορούν να κοιμίσουν το παιδί τους, κουνώντας το ή παίρνοντας το αγκαλιά και στη συνέχεια βάζοντας το στο κρεβάτι του. Το παιδί μπορεί όμως να ξυπνήσει κατά τη διάρκεια της νύχτας και να αντιληφθεί πως δεν έχει στη διάθεση του, ό,τι είχε πριν κοιμηθεί (την αγκαλιά της μητέρας, το περιβάλλον). Για τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζονται ίσως περισσότερες προκλήσεις.
Η Αγάπη για τη ρουτίνα
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με αυτισμό είναι περισσότερο ανήσυχα σχετικά με τη ρουτίνα του ύπνου, δηλαδή τη συνηθισμένη ώρα που πηγαίνουν για ύπνο καθώς και αυτή που ξυπνάνε. Ταυτόχρονα τα παιδιά είναι συνηθισμένα στο να κοιμούνται σε συγκεκριμένο μέρος, δηλαδή το δικό τους κρεβάτι έχοντας ακόμη και το δικό τους μαξιλάρι. Συνήθειες όπως αυτές, μπορεί να είναι δύσκολο να ξεπεραστούν από τα παιδιά με αυτισμό.
Δυσκολίες επικοινωνίας
Πολλά παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού, έχουν προβλήματα επικοινωνίας και πολλές φορές, τους είναι δύσκολο να ζητήσουν κάτι που χρειάζονται. Υπάρχει λοιπόν η περίπτωση, όπου το παιδί σας παραμένει ξύπνιο διότι χρειάζεται κάτι, αλλά δε μπορεί να το ζητήσει. Επίσης μπορεί να μη έχει γίνει κατανοητό στο παιδί, από τον γονιό, ότι έχει έρθει η ώρα του ύπνου.
Αγαπημένα αντικείμενα και συνήθειες
Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να έχουν τα αγαπημένα τους αντικείμενα κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως για παράδειγμα κάποιο αρκουδάκι ή τις αγαπημένες τους πιτζάμες ή ακόμη και κάποια συγκεκριμένη μαξιλαρο-θήκη. Η έλλειψη αυτών των αντικειμένων και της “σχέσης” που έχει δημιουργηθεί μεταξύ αυτών και των παιδιών με αυτισμό, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές ύπνου.
Διάφοροι λόγοι
Άγχος: Αρκετά παιδιά με αυτισμό μπορεί να διακατέχονται από άγχος. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στον ύπνο τους.
Υπερκινητικότητα: Η υπερκινητικότητα είναι πολλές φορές χαρακτηριστικό παιδιών με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού και μπορεί να συντελέσει στη διαταραχή του ύπνου.
Ασθένεια: Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή του άρθρου, όλα τα παιδιά συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών με αυτισμό φυσικά, μπορεί να υποφέρουν από κάποια ασθένεια και αυτό μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο τους. Σε μερικές περιπτώσεις, παιδιά με αυτισμό λαμβάνουν ειδική αγωγή και θα ήταν καλό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προκειμένου να γνωρίζετε αν η φαρμακευτική αυτή αγωγή μπορεί να προκαλέσει διαταραχές ύπνου.
Συμβουλές αντιμετώπισης
Δημιουργία ημερολογίου ύπνου
Το ημερολόγιο ύπνου, βοηθάει στην καταγραφή ασυνήθιστων καταστάσεων και στην αποκατάσταση τους. Εάν αποφασίσετε να αλλάξετε κάτι στη ρουτίνα του παιδιού σας σχετικά με τον ύπνο του, τότε το ημερολόγιο θα σας βοηθήσει να δείτε κατά πόσο αυτό που κάνατε λειτουργεί με θετικό τρόπο, συνεχώς, σποραδικά ή καθόλου. Φυσικά το ημερολόγιο αυτό, θα ήταν καλό να το μοιραστείτε με άτομα που εμπλέκονται στη ζωή του παιδιού, όπως δάσκαλοι, γιατροί, συγγενείς. Πολλές φορές, για υψηλά λειτουργικά παιδιά με αυτισμό, το ημερολόγιο μπορεί να δράσει θετικά παρέχοντάς τους, μια οπτική υπενθύμιση. Για παράδειγμα θα μπορούσατε να επιβραβεύσετε το παιδί σας (μετάλλιο, βόλτα) αν εκείνο δε σηκωθεί από το κρεβάτι του για τρεις συνεχόμενες νύχτες.
Καθιέρωση ρουτίνας
Η ανταπόκριση των παιδιών με αυτισμό στη ρουτίνα, είναι πολύ καλή, καθώς τους επιτρέπει να αισθάνονται ασφαλή. Δημιουργήστε μια ρουτίνα που μπορείτε να τη χρησιμοποιείτε κάθε μέρα. Για παράδειγμα:
18:00: Βραδινό
18:30: Ώρα ησυχίας
19:00: Μπάνιο
19:30: Πλύσιμο δοντιών
19:45: Ώρα για ύπνο
07:30: Ξυπνάω
Αλλαγές στη διατροφή
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι διατροφικές συνήθειες εμποδίζουν τον “καλό” ύπνο. Η σταδιακή μείωση μερικών τροφών, αλλά και η κατάργηση άλλων, που μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές κατά τη διάρκεια του ύπνου, θα ωφελήσουν τον ύπνο του παιδιού. Προτείνουμε την επίσκεψη σε κάποιον ειδικό διαιτολόγο πριν την εισαγωγή οποιασδήποτε αλλαγής και τη διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής.
Τεχνικές χαλάρωσης
Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να αισθάνονται ιδιαίτερα ανήσυχα πριν κοιμηθούν. Μερικές τεχνικές χαλάρωσης, όπως το μασάζ, η ησυχία κατά τη διάρκεια του ύπνου, απαλός φωτισμός στο δωμάτιο τους ακόμη και μια χαλαρωτική μουσική, μπορούν να συμβάλλουν σε έναν ήσυχο ύπνο.
Άνετος ύπνος
Όπως έχουμε αναφέρει και παραπάνω πολλά παιδιά με αυτισμό είναι ευαίσθητα στο φως, τους ήχους και τις μυρωδιές. Αν γνωρίζετε ότι το παιδί σας δυσκολεύεται με κάτι από αυτά, τότε θα ήταν καλό να απομακρύνετε πηγές φωτός και θορύβου. Για παράδειγμα μια καλή τεχνική, είναι η αφαίρεση των ετικετών από τα ρούχα του παιδιού σας. Αυτές μπορεί να ενοχλούν το παιδί αφού αρκετά παιδιά με αυτισμό έχουν ευαίσθητη αφή.
Εξηγήστε τον ύπνο
Μερικά παιδιά μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη κατανόηση της ανάγκης του ύπνου. Μια κοινωνική ιστορία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να εξηγηθεί αυτό. Θα ήταν καλό να συμβουλευτείτε τον/την λογοθεραπευτή/τρια του παιδιού σας για να σας κατευθύνει.
Ελένη Λούκουτου – Λογοθεραπεύτρια
Πηγές
http://raisingchildren.net.au/articles/autism_spectrum_disorder_sleep_difficulties.html
http://www.webmd.com/brain/autism/features/sleep-difficulties-parents-autism
Διαβάστε επίσης:
- Αυτισμός και Στερεότυπες κινήσεις
- Αυτισμός και δυσκολίες στη διατροφή
- Περιβαλλοντικές Τοξίνες και Αυτισμός
- 7 Κοινωνικές Δεξιότητες για την Προστασία των Παιδιών με Αυτισμό από την Ενδοσχολική Βία
- Μουσικοθεραπεία: Αντιμετωπίζοντας τον αυτισμό διαφορετικά
Βιβλία για τον αυτισμό ιδανικά για γονείς, ειδικούς παιδαγωγούς, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και παιδοψυχολόγους
