16 συχνά ερωτήματα για την καθυστέρηση ομιλίας Νο1

Τι είναι η καθυστέρηση ομιλίας;

Η καθυστέρηση ομιλίας είναι μια κατάσταση κατά την οποία ένα παιδί δυσκολεύεται να παράγει ήχους του λόγου, ή κατά την οποία η ανάπτυξη του λόγου του είναι σημαντικά πιο αργή από εκείνη άλλων παιδιών της ηλικίας του. Η καθυστέρηση της ομιλίας είναι μια σχετικά συχνή κατάσταση, που επηρεάζει περίπου το 5-10% των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Υπάρχουν διάφορες πιθανές αιτίες της καθυστέρησης ομιλίας στα παιδιά, όπως γενετικοί παράγοντες, αναπτυξιακές καθυστερήσεις, προβλήματα ακοής και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η έλλειψη έκθεσης στη γλώσσα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η καθυστέρηση ομιλίας μπορεί να σχετίζεται με πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως ο αυτισμός ή η εγκεφαλική παράλυση. Η διαβίωση σε ένα δίγλωσσο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί επίσης να επηρεάσει την παραγωγή λόγου και της ομιλίας του παιδιού.

Τα συμπτώματα της καθυστέρησης ομιλίας μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με το παιδί, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολία στο σχηματισμό λέξεων, χρήση χειρονομιών αντί για λέξεις για την επικοινωνία, περιορισμένο λεξιλόγιο και δυσκολία στην παρακολούθηση απλών οδηγιών.

Ευτυχώς, η καθυστέρηση λόγου μπορεί να αντιμετωπιστεί με έγκαιρη παρέμβαση και θεραπεία. Ο λογοθεραπευτής αποτελεί το υπεύθυνο άτομο στο οποίο θα πρέπει να απευθυνθείτε προκειμένου να αξιολογήσει την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού. Η λογοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να βελτιώσουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, να αναπτύξουν καλύτερη γλωσσική κατανόηση και να αυξήσουν το λεξιλόγιό τους. 

1. Σε ποια ηλικία συνήθως μιλάνε τα παιδιά;

Σε γενικές γραμμές, στα παιδιά με φυσιολογική εξέλιξη (Τσιάντης & Αλεξανδρίδης, 2008):

- μεταξύ του 6ου και 10ου μήνα ηλικίας εμφανίζεται το βάβισμα,

- μεταξύ του 8ου και 10ου μήνα αναπτύσσεται η κατανόηση των λέξεων,

- στην ηλικία των 12-13 μηνών αρχίζει η εκφορά των λέξεων (έναρξη ομιλίας)

- μεταξύ 12ου και 24ου μήνα αναπτύσσεται ο συνδυασμός λέξεων (φράσεις)

- από την ηλικία των 2 ετών παρουσιάζει αλματώδη εξέλιξη στη γραμματική δομή (μορφολογία και σύνταξη)

- στην ηλικία των 3 ετών έχει κατακτήσει τις βασικές μορφο- συντακτικές δομές της μητρικής του γλώσσας

- στην ηλικία των 4 ετών έχει μάθει και εφαρμόζει τους βασικούς γραμματικούς κανόνες

2. Τι πρέπει να κάνει ένα παιδάκι 12-24μηνών;

• Παρακολουθεί ένα βιβλίο ή ένα παιχνίδι για περίπου δύο λεπτά,
• Ακολουθεί και καταλαβαίνει απλές οδηγίες / εντολές συνοδευόμενες από χειρονομίες, όπως «δώσε μου»,
• Απαντά σε απλές ερωτήσεις μη λεκτικά (δηλ. δείχνει), όπως Πού είναι η μύτη σου;
• Αναγνωρίζει καθημερινά αντικείμενα, εικόνες, και τα μέλη της οικογένειας,
• Λέει κάποιες λέξεις, δηλαδή ονομάζει ένα αντικείμενο ή πρόσωπο (η προφορά μπορεί να μην είναι σαφής),
• Προσπαθεί να μιμηθεί απλές λέξεις,
• Μπορεί να ρωτήσει για ένα απλό στοιχείο, δηλαδή για μπισκότο ή παιχνίδι,

3. Το παιδί μου είναι 20 μηνών και λέει μόνο «μαμά, μπαμπά, παππού, άτα, νάνι και λίγες ακόμα λεξούλες»; Πρέπει να ανησυχώ;

Σε αυτή την ηλικία και πλησιάζοντας τα 2έτη, μας ενδιαφέρει αρκετά η αντίληψη του παιδιού και στη συνέχεια ελέγχουμε τη γλωσσική ικανότητα. Γι’ αυτό το παιδί θα πρέπει:

• Να περπατάει
• Να μιμείται τη συμπεριφορά των γονιών ή μεγαλύτερων παιδιών (π.χ.  να κάνει πως μιλά στο τηλέφωνο)
• Να ενθουσιάζεται με την παρέα άλλων παιδιών (π.χ. στην παιδική χαρά ή στον παιδότοπο)
• Να δείχνει το αντικείμενο ή την εικόνα που του ονομάζετε (π.χ. ζωάκια, παιχνίδια)
• Να δείχνει τα μέρη του σώματός του και τα ρούχα του
• Να ακολουθεί απλές οδηγίες (π.χ. φέρε το ποτήρι, δείξε το ποτήρι)
• Να μιμείται ήχους ζώων ή άλλων αντικειμένων
• Να προσπαθεί να μιμηθεί συλλαβές ή μικρές λεξούλες
• Να γυρίζει στο όνομά του και να σας προσέχει όταν του μιλάτε

Για να μιλάμε για καθυστέρηση στην ομιλία θα πρέπει το λεξιλόγιο του παιδιού να παραμένει σταθερό (δηλ. να μην εμπλουτίζεται) ή να είναι μικρότερο των 15 λέξεων στην ηλικία 2,5-3 ετών. 

4. Μήπως φταίω εγώ; Μήπως δεν του μίλαγα αρκετά ή σωστά και του το προκάλεσα αυτό;

Oι περισσότερες έρευνες συμφωνούν ότι οι κακές συνθήκες διαβίωσης, η φτώχεια, η γονική ψυχοπαθολογία, το ανεπαρκές γλωσσικό πρότυπο στην οικογένεια, η έλλειψη ποσοτικών και ποιοτικών ερεθισμάτων, η διγλωσσία, η ψυχοσυναισθηματική στέρηση, καθώς και η κακοποίηση του παιδιού σχετίζονται με την καθυστέρηση γνωστικών και γλωσσικών λειτουργιών.

Επίσης,  περίπου το 39% των παιδιών με γλωσσική διαταραχή έχουν συγγενή πρώτου βαθμού είτε με την ίδια διαταραχή είτε με ιστορικό γλωσσικής ανεπάρκειας, συγκριτικά με το 3% του γενικού πληθυσμού.

Η έναρξη ομιλίας ενός παιδιού όμως δεν καθορίζεται από το πόσο πολύ μιλάει ένας γονιός. Άλλωστε αυτό εξηγείται σε γονείς που έχουν δύο παιδιά και το ένα από αυτά καθυστέρησε να μιλήσει. Έκανε κάτι λιγότερο η μητέρα ή ο πατέρας στο παιδάκι με καθυστέρηση ομιλίας; Η απάντηση είναι προφανής! Το πότε θα ξεκινήσει ένα παιδί εξαρτάται από το ρυθμό του και το “υλικό” του. Αυτό που κάνει ένας Λογοθεραπευτής είναι να αξιολογήσει τα αίτια αυτής της καθυστέρησης και να δώσει στο παιδί κατάλληλα ερεθίσματα για την έναρξη ομιλίας.

5. Τι προκαλεί την καθυστέρηση της ομιλίας; Ποια είναι τα αίτιά της;

Παρά το γεγονός ότι αυτή η ερώτηση είναι συχνή, συχνά δεν είναι εύκολο να απαντηθεί. Υπάρχουν πλήθη των πιθανών «αιτίων» για μια γλωσσική διαταραχή σε παιδιά. Μερικά είναι πολύ προφανή, και μερικά είναι δυστυχώς ακόμη άγνωστα ή τουλάχιστον αβέβαια.

Μερικές κοινές αιτίες είναι: απώλεια ακοής, χρόνιες μολύνσεις των αυτιών, συγγενείς γενετικές ανωμαλίες, εγκεφαλική βλάβη πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη γέννηση, τραυματική βλάβη του εγκεφάλου ή εγκεφαλικό επεισόδιο, σύνδρομα, νοητική υστέρηση, γλωσσικές ή μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή στην ακουστική διάκριση, καθυστερημένη ανάπτυξη που σχετίζεται με προωρότητα, αδυναμία ή διαταραχή της κίνησης των αρθρωτών, αισθητηριακές διαταραχές,

Ειδική Γλωσσική Διαταραχή. Μερικά παιδιά καθυστερούν στην ομιλία / επικοινωνία χωρίς προφανή λόγο. Μπορούν να αναπτύσσονται σύμφωνα με την τυπική εξέλιξη, απλά καθυστερούν.

6. Μπορεί η καθυστέρηση της ομιλίας να «κρύβει» κάτι άλλο;

Η καθυστέρηση ομιλίας μπορεί να είναι μια εκδήλωση πολυάριθμων διαταραχών (Alexander, 1999) όπως:

• • Καθυστέρηση ωρίμανσης (αναπτυξιακή καθυστέρηση ομιλίας)
• • Εκφραστική γλωσσική διαταραχή (αναπτυξιακή εκφραστική αφασία)
• • Απώλεια ακοής
• • Νοητική υστέρηση
• • Διγλωσσία
• • Ψυχοκοινωνική στέρηση
• • Αυτισμός
• • Επιλεκτική αλαλία
• • Αφασία πρόσληψης
• • Εγκεφαλική παράλυση

7. Το παιδί μου είναι 2,5 ετών. Λέει πολύ λίγες λέξεις. Αξιολογήθηκε από Λογοθεραπευτή και με παρέπεμψε σε Αναπτυξιολόγο. Τι είναι ο Αναπτυξιολόγος;

Η αναπτυξιολογική εκτίμηση είναι μια διαδικασία που αποσκοπεί στη βαθύτερη κατανόηση  των κινητικών, κοινωνικών, ακουστικών, γλωσσικών, οπτικοκινητικών και κριτικών δεξιοτήτων του παιδιού καθώς και των ευκαιριών που του δίνονται από το οικογενειακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον, έτσι ώστε να πετύχει το καλύτερο αναπτυξιακό δυναμικό του.

Ο εξειδικευμένος παιδίατρος-αναπτυξιολόγος είναι ο επιστήμονας με την κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία για τη διάγνωση και παροχή εξειδικευμένης παρέμβασης σε παιδιά με: Αναπτυξιακή καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, καθυστέρηση της ομιλίας, γλωσσικές διαταραχές, διαταραχές συμπεριφοράς, αυτιστικού τύπου διαταραχές, διάσπαση προσοχής ή/και υπερκινητικότητα, νοητική υστέρηση, ευφυΐα/χαρισματικά παιδιά, διαταραχές κινητικών δεξιοτήτων, αναπτυξιακά προβλήματα πρόωρων παιδιών και παιδιών με χρόνια νευρολογικά νοσήματα. Επίσης, ο αναπτυξιολόγος παραπέμπει για περαιτέρω ιατρικές εξετάσεις, αν χρειαστούν, πριν τη διάγνωση.

Κατεβάστε το ηλεκτρονικό βιβλίο "Καθυστέρηση Ομιλίας"   

Διαβάστε επίσης: 

• Τι γνωρίζετε για την καθυστέρηση λόγου; 
• Τα 16 πιο συχνά ερωτήματα για την καθυστέρηση ομιλίας (μέρος 2ο) 

• Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία | ΟΔΗΓΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ   
• TEST Γλωσσικών Δεξιοτήτων | 3-4 ετών
• TEST Γλωσσικών Δεξιοτήτων | 4-5 ετών 
• TEST Γλωσσικών Δεξιοτήτων | 5-6 ετών
• TEST Γλωσσικών Δεξιοτήτων | 6-7 ετών