Συμβουλές για ένα καλοκαίρι με παιδιά με ΔΕΠΥ

Το σχολείο τελείωσε, τα παιδιά όμως εξακολουθούν να χρειάζονται δομή και υποστήριξη για να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια των διακοπών

Από την Rae Jacobson

Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι μια ευχάριστη περίοδος του χρόνου, αλλά για τα παιδιά με ΔΕΠΥ —και τους γονείς τους— οι μεγάλης διάρκειας ημέρες, οι νέες δραστηριότητες και η έλλειψη δομής ενδέχεται να μετατρέψουν τον ενθουσιασμό σε καταστροφή. Εδώ θα βρείτε κάποιες προτάσεις για να βοηθήσετε τα παιδιά με ΔΕΠΥ (καθώς και τη μαμά και τον μπαμπά) να περάσουν διασκεδαστικές, ασφαλείς και χαλαρωτικές διακοπές. 

Δεν εγκαταλείπουμε το πρόγραμμα

Όταν το σχολείο σταματάει και ανεβαίνει η θερμοκρασία, μπορεί να μας φανεί ελκυστικό να σκίσουμε το πρόγραμμα και να περάσουμε ένα καλοκαίρι «τεμπελιάζοντας». «Όμως το να κρατήσουμε κάποια δομή είναι σημαντικό» λέει η Dr. Mandi Silverman, κλινικός και σχολικός ψυχολόγος στο Child Mind Institute. Αν δημιουργήσουμε ένα καλοκαιρινό πρόγραμμα και μείνουμε πιστοί σε αυτό, θα βοηθήσουμε τα παιδιά να μείνουν οργανωμένα, να διαχειρίζονται τις μεταβάσεις χωρίς κρίσεις και να επιστρέψουν σε μια σωστή ρουτίνα χωρίς δυσκολία όταν ξεκινήσει πάλι το σχολείο. 

• Οι ημερήσιες κατασκηνώσεις ή οι κατασκηνώσεις με διανυκτέρευση είναι ένας τρόπος να κρατήσουμε τα παιδιά απασχολημένα. Όμως και τα καλοκαιρινά μαθήματα και οι αθλητικές ομάδες συνιστούν επίσης έναν εξαιρετικό τρόπο για να διατηρήσουμε κάποια δομή κατά τις καλοκαιρινές ημέρες. Οι τοπικές βιβλιοθήκες, τα κοινοτικά κέντρα και τα πάρκα συχνά προσφέρουν δωρεάν δραστηριότητες.

• Επιλέξτε την ώρα που θα κοιμάστε και θα ξυπνάτε και να είστε συνεπείς. Ένα τακτικό πρόγραμμα ύπνου θα βοηθήσει τα παιδιά να χαλαρώσουν στο τέλος της ημέρας και θα κάνει τα πρωινά τους πιο ήρεμα.

• Είναι καλό να τρώμε γεύματα σε καθορισμένες ώρες, ακόμα κι αν κάνουμε πικ-νικ. Τα τακτικά γεύματα (και τα υγιεινά σνακ) θα αποτρέψουν τις κρίσεις λόγω πείνας και θα κάνουν ακόμα και τις πιο τεμπέλικες ημέρες πιο δομημένες.
• Αν σκέφτεστε να διακόψετε για το καλοκαίρι τη φαρμακευτική αγωγή που παίρνει το παιδί σας για ΔΕΠΥ, αφιερώστε λόγο χρόνο για να ζυγίσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Λάβετε υπόψη ότι η ΔΕΠΥ επηρεάζει κι άλλα πράγματα πέρα από την απόδοση στο σχολείο. Η τήρηση κανόνων στα αθλήματα και η συνύπαρξη με άλλα παιδιά στην ημερήσια κατασκήνωση παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. 

• Διατηρήστε ένα ημι-δομημένο πρόγραμμα στις οικογενειακές δραστηριότητες: Δευτέρα: ημέρα για ταινίες, Τρίτη: βόλτα στο πάρκο κ.λπ. λέει η Dr. Silverman. Κατά συνέπεια, ολόκληρη η οικογένεια θα γνωρίζει τι θα ακολουθήσει και πότε, κάτι που θα διευκολύνει τη διαχείριση του χρόνου και θα κάνει τις μεταβάσεις λιγότερο αγχωτικές. 

Θέτουμε καλοκαιρινούς στόχους

Αξιοποιήστε πλήρως τις διακοπές βοηθώντας το παιδί σας να θέσει συγκεκριμένους καλοκαιρινούς στόχους και προσφέροντας ενθάρρυνση και επιβράβευση για τα βήματα που ολοκληρώνει για την επίτευξη των στόχων. Κάποιες ιδέες για εξαιρετικούς καλοκαιρινούς στόχους είναι:

• Να δουλέψει το παιδί πάνω σε δεξιότητες που δεν είχε χρόνο κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς: να κάνει ποδήλατο χωρίς βοηθητικές ρόδες, να μάθει να παίζει ένα ολόκληρο τραγούδι στην κιθάρα ή να διαβάσει όλα τα βιβλία της σειράς «Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα».

• Να εξασκηθεί πάνω σε συγκεκριμένα θέματα συμπεριφοράς: να ακολουθεί οδηγίες την πρώτη φορά που του δίνονται, να μην διακόπτει τους άλλους όταν μιλάνε ή να βάζει τα παπούτσια στο ίδιο μέρος κάθε ημέρα. 

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται με την καθυστερημένη ικανοποίηση, κατά συνέπεια μια μεγάλη επιβράβευση στο τέλος του καλοκαιριού μπορεί να μην είναι το καλύτερο κίνητρο. Αντίθετα, μπορούμε να προσφέρουμε κίνητρα για βραχυπρόθεσμη πρόοδο, όπως να πάμε για παγωτό στο τέλος της εβδομάδας ή μια έξτρα ώρα στην οθόνη. Επίσης μπορούμε να σχεδιάσουμε να δώσουμε ένα μεγάλο δώρο στο τέλος του καλοκαιριού, όπως μια επίσκεψη στο πάρκο αναψυχής ως ανταμοιβή για την τήρηση του προγράμματος.

«Να θυμάστε, ανεξάρτητα από τον στόχο που επιλέγει το παιδί, η επίτευξη δεν αφορά το τέλειο αποτέλεσμα, αλλά τη σκληρή προσπάθεια» εξηγεί η Dr. Silverman. «Συνεπώς να είστε σίγουροι ότι επιβραβεύετε το παιδί σας για την προσπάθεια που δείχνει και μην εστιάζετε μόνο στο τελικό αποτέλεσμα». 

Δεν κάνουμε εκπλήξεις

Το καλοκαίρι είναι η τέλεια περίοδος για τα παιδιά με ΔΕΠΥ για να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Κολύμπι, κατασκήνωση, ταξίδια στην παραλία, ό,τι μπορεί να είναι αυτό. Όμως οι νέες εμπειρίες συνεπάγονται νέα ερεθίσματα και νέους κανόνες χωρίς πολύ χρόνο προσαρμογής. Ανεξαρτήτως του τι βρίσκεται στην ατζέντα, το να προετοιμάσετε το παιδί από πριν, θα το βοηθήσει να διασκεδάσει περισσότερο και με μεγαλύτερη ασφάλεια.

Για να βοηθήσετε τα παιδιά να προετοιμαστούν για νέες δραστηριότητες, η Dr. Silverman προτείνει να καθίσετε μαζί και να μιλήσετε για το πώς θέλει το παιδί σας να περνάει τη μέρα του.  Για παράδειγμα, αν το παιδί σας ξεκινάει μαθήματα κολύμβησης, μπορείτε να πείτε: «Αύριο το πρωί θα σε πάω στην πισίνα. Όταν θα φτάσουμε εκεί, θα πας στα αποδυτήρια και θα βάλεις το μαγιό σου. Έπειτα ο δάσκαλος ή η δασκάλα σου θα έρθει να σε πάρει και να σε πάει στην πισίνα». Η οπτικοποίηση της ημέρας του θα βοηθήσει τη μετάβαση, θα μειώσει το άγχος και θα του δώσετε την ευκαιρία να σας κάνει ερωτήσεις, αν έχει.

• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε δυνητικά δύσκολες μεταβάσεις και προγραμματίστε πώς θα τις χειριστείτε: «Δεν θα έχεις πολύ χρόνο από την προπόνηση ποδοσφαίρου μέχρι να σε πάρει η μαμά του Μαρκ για να πάτε τον κινηματογράφο. Είναι σημαντικό να φύγεις από την προπόνηση (και γρήγορα κιόλας!) μόλις τελειώσεις, για να προλάβεις να φας κάτι προτού φύγεις».

• Να επαναλαμβάνετε τους κανόνες, ειδικά αυτούς που το παιδί σας δεν έχει συνηθίσει να ακούει και τους κανόνες που έχουν να κάνουν με την ασφάλειά του. Το να ξέρει από πριν τι πρέπει να κάνει, θα το βοηθήσει να ακολουθήσει τους νέους κανόνες. Συνεπώς, ακόμα κι αν δεν δώσει προσοχή σε ό,τι πουν οι άλλοι γονείς, σύμβουλοι ή προπονητές, εκείνο θα ξέρει τι πρέπει να κάνει. Για παράδειγμα: «Είναι πολύ σημαντικό να θυμάσαι ότι δεν πρέπει να μπεις στη βάρκα πριν τον δάσκαλό σου. Αν αναποδογυρίσει, μπορεί να χτυπήσεις».

• Ενημερώστε τους ενηλίκους που έχουν την ευθύνη του παιδιού για τους τομείς που μπορεί το παιδί σας να χρειαστεί έξτρα βοήθεια και για το πώς χειρίζεστε το πρόβλημα της συμπεριφοράς στο σπίτι. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι κι αυτοί προετοιμασμένοι. 

Εφεδρικά, διπλά πράγματα και υπενθυμίσεις

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν την τάση να χάνουν πράγματα, ειδικά αυτά που δεν έχουν συνηθίσει να κρατάνε όπως αντηλιακό, εντομοαπωθητικό σπρέι ή πετσέτα. Προλάβετε την καταστροφή παίρνοντας εφεδρικά για τα σημαντικά αντικείμενα.

Αν πηγαίνει στην παραλία με έναν (μία) φίλο(-η), βάλτε δύο αντηλιακά και ένα καπέλο στην τσάντα του (της). Για τα μεγαλύτερα ταξίδια –όπως οι οικογενειακές διακοπές– είναι καλύτερο να παίρνουμε εφεδρικά για τα πράγματα που είναι εύκολο να ξεχάσουμε ή να τοποθετήσουμε σε λάθος σημείο όταν αλλάζουμε ξενοδοχεία, όπως μαγιό, οδοντόβουρτσες και γυαλιά.

Δυστυχώς, όταν τα παιδιά είναι μόνα τους δεν έχει νόημα πόσα εφεδρικά αντικείμενα έχουμε, αν ξεχνούν να τα χρησιμοποιήσουν. Κάποιοι τρόποι για να το βοηθήσετε να θυμηθεί: 

• Μιλήστε του γι’ αυτά πριν πάει και συνδέστε τα με εμπειρίες: «Εντάξει, ας συμφωνήσουμε ότι κάθε φορά που θα βγαίνεις από το νερό θα βάζεις αντηλιακό».

• Προ-ρυθμισμένες τηλεφωνικές υπενθυμίσεις. Επιβεβαιώστε ότι επαναλαμβάνονται και ότι η ένταση είναι αρκετά δυνατή έτσι ώστε να ακούγονται παρά τις φωνές και τον θόρυβο.

• Επιστρατεύστε τη βοήθεια των ενηλίκων στο σημείο, αλλά επιβεβαιώστε ότι το παιδί δεν νιώθει διαφορετικό. Για παράδειγμα, «Κάποιες φορές το παιδί μου ξεχνάει να βάλει το εντομοαπωθητικό. Πάω στοίχημα πως είναι το μόνο. Μπορείτε να θυμίζετε σε όλα τα παιδιά να ξαναβάζουν κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας;»  

Αφήνουμε το παιδί να μας καθοδηγήσει 

Τέλος, θυμηθείτε ότι για τα παιδιά με ΔΕΠΥ, το σχολείο μπορεί να είναι μια σημαντική πηγή άγχους και πίεσης. Οι καλοκαιρινές διακοπές πρέπει να είναι ενεργητικές, αλλά πρέπει επίσης να είναι και περίοδος χαλάρωσης για το παιδί, και να συμμετέχει σε δραστηριότητες που το κάνουν να νιώθει χαρούμενο και ικανό. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί σας μπορεί να κάθεται στον καναπέ παίζοντας βιντεοπαιχνίδια 24/7. Από την άλλη όμως μπορεί να αξιοποιήσει πολύ όμορφα τις καλοκαιρινές διακοπές του. 

• Για παράδειγμα: Εγγράφετε το παιδί σας στην τοπική ομάδα μπάσκετ, όμως μετά την πρώτη προπόνηση παραδέχεται ότι δεν του αρέσει καθόλου. Μπορείτε να πείτε, «Χαίρομαι που μου το είπες. Θέλω να έχεις ένα ευχάριστο καλοκαίρι. Αν δεν θέλεις να παίζεις μπάσκετ, μπορείς να σκεφτείς μια άλλη δραστηριότητα που θα ήθελες να κάνεις;»

• Αν το παιδί σας δεν δείχνει ενδιαφέρον για τις συνήθεις δραστηριότητες, προτείνετέ του κάποιες μη παραδοσιακές επιλογές. Υπάρχουν τόσο ωραίοι τρόποι να εξασκηθεί: ξιφασκία, μαθήματα hip-hop, ακόμα και Κουίντιτς (το σπορ του Χάρι Πότερ) σε ζωντανή δράση!

• Αν το παιδί σας εξακολουθεί να προτιμά τις δραστηριότητες σε εσωτερικό χώρο, η Dr. Silverman συστήνει να δοκιμάσετε τη στρατηγική «Αν, μετά»: « Αν πας έξω και παίξεις με τον αδελφό σου για μία ώρα, μετά μπορείς να έρθεις μέσα και να παίξεις βιντεοπαιχνίδια μέχρι το βραδινό».

• Ενθαρρύνετε τα παιδιά να κάνουν προτάσεις για τις οικογενειακές δραστηριότητες και ζητήστε τους τη γνώμη τους όταν σχεδιάζετε τις διακοπές.

Όταν δίνουμε στα παιδιά ευκαιρίες για επιτυχία —και χαλάρωση— τα βοηθάμε να περάσουν καλύτερα τον χρόνο τους μακριά από το σχολείο, να χτίσουν την αυτοπεποίθησή τους και να μάθουν δεξιότητες που μπορούν να αξιοποιήσουν όταν επιστρέψουν στο σχολείο. 

Αξίζει να διαβάσετε: 

Σχολική ετοιμότητα - Ποιος είναι έτοιμος για ποιον και πότε Νο2 

ΔΕΠΥ Παροχή βοήθειας προς τους γονείς 

Εξειδικευμένο υλικό για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες: 

Γραπτός Λόγος | Περιλήψεις 

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ | Στρατηγικές Παρέμβασης για την ενίσχυσή της 

Σεμινάρια για την Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας: 

ADHD seminars Uplearning