Τα πρώτα βήματα της Ανάπτυξης του Γραπτού Λόγου
Τα πρώτα βήματα για την Ανάπτυξης του Γραπτού Λόγου στα παιδιά
Το παιδί, ήδη από την ηλικία των 2 με 3 χρονών κάνει τα πρώτα του βήματα για τη δραστηριότητα της γραφής. Μέσα από τη μίμηση, παρατηρώντας τον τρόπο που γράφουν οι ενήλικες, κάνει τα πρώτα του γρατζουνίσματα, όπου μετά την ηλικία των 3 χρόνων αρχίζουν με αργό ρυθμό να παίρνουν μορφή. Περίπου από την ηλικία των 6 χρόνων, το παιδί μπαίνει στο στάδιο εκμάθησης και γραφής των γραμμάτων της Αλφαβήτου και μέχρι το 10ο έτος της ηλικίας του γράφει περίπου 2.500 λέξεις.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες, περίπου το 70%, αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στη δραστηριότητα της γραφής. Τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά είναι τα εξής:
- Δυσκολίες στην εκμάθηση βασικών κανόνων γραφής (αντιστοίχιση κεφαλαίων γραμμάτων με μικρών και το αντίστροφο, σημεία στίξης, τήρηση τονισμού, τήρηση αποστάσεων).
- Ορθογραφικά λάθη στο θεματικό και καταληκτικό κομμάτι των λέξεων.
- Όχι σωστός συντακτικός σχηματισμός των προτάσεων.
- Όχι ενεργή συμμετοχή στις γραφοκινητικές δραστηριότητες.
- Δυσανάλογα και δυσανάγνωστα γράμματα.
- Το γραπτό είναι ακατάστατο και με μουντζούρες.
Η αντιμετώπιση όλων των παραπάνω θα πρέπει να είναι στοχευόμενη και να βασίζεται στους βασικούς κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού.
Η Ανάπτυξη του Γραπτού Λόγου στην Α΄ και Β΄ Δημοτικού, θα πρέπει να ξεκινάει από τον σχηματισμό, βήμα – βήμα, των κεφαλαίων γραμμάτων, ώστε το παιδί να κατανοήσει πλήρως τις μορφές των γραμμάτων. Σχετικές έρευνες έδειξαν πως όταν το παιδί μαθαίνει να γράφει με κεφαλαία γράμματα, έχει τότε κατακτήσει το πιο σημαντικό στάδιο γραφής. Έπειτα το παιδί μαθαίνει να μεταφέρει τα κεφαλαία γράμματα σε πεζά και να φτιάχνει λέξεις, οι οποίες μπορούν να μπουν μέσα σε απλές προτάσεις (Υποκείμενο – Ρήμα- Αντικείμενο). Το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί τις λέξεις για να φτιάξει λίστες, κατηγορίες, π.χ. επαγγελμάτων, καταλόγους, π.χ. για ψώνια και σημειώματα. Αυτές τις λέξεις τις γράφει, πάντα, με αλφαβητική σειρά.
Σε δεύτερο χρόνο το παιδί περνάει στην εκμάθηση των δίψηφων φωνηέντων. Τα δίψηφα φωνήεντα βρίσκονται μέσα σε χιλιάδες λέξεις, τόσο στο θεματικό τους κομμάτι, όσο και στο καταληκτικό. Το παιδί, μαθαίνοντας τη σωστή τους χρήση στον γραπτό λόγο μέσα από ποιήματα, ερωτήσεις που αντιστοιχούν σε αυτά, οικογένειες λέξεων και τους βασικούς κανόνες γραμματικής, μπορεί να αναπτύσσει διάφορα θέματα, όπως για τα συναισθήματα (του θυμού, της λύπης, του φόβου), να μεγαλώνει τις προτάσεις, όπου οι λέξεις να έχουν τη σωστή ορθογραφία και να κάνει περιλήψεις. Οι προτάσεις θα πρέπει να συνοδεύονται με τις ερωτήσεις Ποιος; Πού; Πώς; Γιατί; , να γίνεται συντακτική αναγνώριση (Υποκείμενο, Ρήμα, Αντικείμενο, Κατηγορούμενο, Επιθετικός και Επιρρηματικός Προσδιορισμός), και να αναγνωρίζονται οι λέξεις γραμματικά (ουσιαστικό, επίθετο, ρήμα).
Ένας άλλος τρόπος που μπορεί το παιδί να μάθει να γράφει ολοκληρωμένες προτάσεις είναι μέσα από προβλήματα των μαθηματικών, όπου το παιδί καλείται να κατανοήσει το πρόβλημα, το ζητούμενο και να γράψει την απάντηση με τις προτάσεις ολοκληρωμένες. Το βασικό ρήμα που χρησιμοποιείται για αυτές τις ασκήσεις και διδάσκεται, κυρίως στην Α΄ Δημοτικού είναι το ρήμα ¨έχω¨. Επίσης, το παιδί μαθαίνει τη χρήση και άλλων βασικών ρημάτων, όπως τα ρήματα, ¨είμαι¨, ¨λέω¨ και ¨βλέπω¨ μέσα στις προτάσεις, οι οποίες μπορούν να γίνουν μικρά κείμενα και με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να π.χ.) με το ρήμα ¨λέω¨, μεταφέροντάς το στον αόριστο (είπα), να μάθει τον ευθύ και πλάγιο λόγο ή με το ρήμα ¨είμαι¨, μεταφέροντάς το στο γ΄ ενικό πρόσωπο (είναι), να μάθει να χρησιμοποιεί τους επιθετικούς προσδιορισμούς.
Οι στρατηγικές διδασκαλίας για την Ανάπτυξη του Γραπτού Λόγου Α΄ και Β΄ Δημοτικού οφείλουν να είναι ουσιαστικές και να βασίζονται, κυρίως, στους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Σταδιακά εμπλουτίζεται το λεξιλόγιο για κάθε θεματική ενότητα που θέλει ο ενήλικας να καλύψει, οι λέξεις είναι σωστά ορθογραφημένες και οι λέξεις μέσα στις προτάσεις ακολουθούν, με τη σωστή σειρά, τους συντακτικούς κανόνες.
Δημητριάδου Ιωάννα - Ειδική Παιδαγωγός BSc, PgD
Η Ιωάννα είναι επίσης εισηγήτρια του online σεμιναρίου:
Μπορεί να σας ενδιαφέρουν:
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Σπύρος, Ν. Μάρκου (1996). Δυσλεξία: Αριστεροχειρία, Κινητική Αδεξιότητα, Υπερκινητικότητα – Θεωρία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση με ειδικές ασκήσεις, Γ΄ Έκδοση, Ελληνικά Γράμματα
Virginia W. Berninger & Beverly J. Wolf (2009). Teaching Students with Dyslexia and Dysgraphia – Lessons from Teaching and Science, PAULH BROOKES, London